DSCN2037 (2)

lal. w innych w wieku siedmiu. Stąd też porównywałoby się Mis. siódmą w jednym systemie / klasą dziew iątą w innym. Nie jest i. proste zagadnienie. I tak np. w Australii badano dzieci w wiciu, od czternastu lat do czternastu lat i jedenastu miesięcy, a uczniowie ci byli w trzech różnych klasach (ze względu na różną strukturę s/ko-ly w różnych stanach tego kraju). We Włoszech badaniami objęiv dwie klasy. Z kolei w Holandii testowano dzieci w klasie dziewiąto w w ieku nawet pow yżej szesnastu i pół roku. Podobnie w yglądała sytuacja / badaniami młodzieży norweskiej. Badano klasę dziewiątł chociaż najstarsze dzieci były już w wieku szesnastu lat i 2 miesięcy Podobnie skomplikowana sytuacja wystąpiła w odniesieniu do Tajlandii czy Stanów Zjednoczonych.

Niezależnie od kwestii porównywalności młodzieży w różnyrr wieku istnieje także problem doboru prób do badań. Czy można porównywać odpowiedzi, gdy w badaniach brało udział 60. 80 i 100 młodzieży z poszczególnych szkół? Chociaż trzeba przyjąć ze w dziesięciu krajach na siedemnaście, w których przeprowadzono badania, odsetek odpow iedzi wynosił 90%, a standardowe błędy dobom prób średnich wyników w poszczególnych krajach wahały się od 0.088 (Japonia) do 0.276 (Włochy), (Postlethwaite 1988b. s. 6) Jak z tego wynika, skonstruowanie poprawnego testu do badan osiągnięć szkolnych w układzie międzynarodowym nadal wiąże sic V/ wieloma problemami, choć systematycznie są pokonywane kolejne ^ przeszkody. Ciągle jeszcze odległy jest czas. w którym będzie niecna w pełni korzystać z międzynarodowych porównań wskaźników osiągnięć szkolnych.

Powszechnie uważa się, że wskaźniki oświatowe są użyteczne w analizach wewnątrzkrajowych i międzynarodowych. Wskaźnik stanowi opisową miarę, w liczbach, pewnego aspektu oświaty, w określonym momencie czasowym lub wielu momentach (bąd/ przedziałach). Dane z porównań mogą być wykorzystywane przez decydentów oświatowych. Na wskaźnik składać się może jedna zmienna (np. pleć) lub wiele zmiennych, np. wykształcenie ojca i pozycja zawodowa oraz stan majątkow y ojca i matki mogą składać się na pochodzenie społeczne badanego dziecka. Wskaźnik taki może mieć strukturę dychotomiczną lub stanowić continuum. Wskaż-

niki w obrębie ośw iaty częstokroć są grupowane w zmienne wejściowe. procesualne oraz zmienne wyjściowe.

Główna różnica między narodowymi a międzynarodowymi wskaźnikami polega na tym. iż wewnątrz jednego kraju znaczenie danego wskaźnika zazwyczaj nie budzi wątpliwości, a jego opcracjona-lizacja do celów- pomiaru jest stosunkow o prosta. Ten sam wskaźnik może mieć różne znaczenia w różnych krajach, np wiek wstępu do szkoły, który zwykłe bywa regulow any praw nie w każdym kraju. Podczas gdy jak w iadomo w praktyce wiek ten może być różny

Na przykład w Belgii wiek wstępu do szkoły „de jurę" wynosi 6 lat. choć w rzeczywistości 99% dzieci juz w wieku 4 lat jest w szkole. Powstaje kwestia, co się rozumie przez szkołę'* Czy to rzeczywiście jest szkoła, czy tylko forma przedszkola? Jeśli jest to przedszkole. to czy uczy się tam czytania, pisania i arytmetyki. Jak widać to. co wydaje się łatwym pytaniem, w rzeczywistości takim nie jest.

Ten sam problem występuje w przypadku programów nauczania Gdy mamy do czynienia z jednym narodowym programem nauczania procedura postępow ania jest prosta, w przypadku konstruow ania testu np. z fizyki czy matematyki, ale w krajach, gdzie jest ich wiele, jest ona znacznie bardziej skomplikowana. Aby zbudować test. który by był wspólny dla całego kraju, należy podjąć wiele działań przygotowawczych, by ustalić, czego uczy się w danym kraju, by w rezultacie wiedzieć to. co jest w spólne.

Na koniec warto zwrócić uwagę na kilka problemów, których rozstrzygnięcie decyduje o powodzeniu międzynarodowych badań porównawczych osiągnięć szkolnych:

1.    Konstruowanie i stosowanie wskaźników porównawczych ma sens wtedy, gdy wiadomo, do jakiego celu dane będą zbierane, analizowane i używane, i jak będzie się je porównywać,

2.    Obiektywnie istnieje mało danych pochodzących ze spisu powszechnego. dotyczących systemu oświatowego, gdy/ musiałyby w mm uczestniczyć wszystkie szkoły co rok. te zaś. które są dostępne. dotyczą tylko kilku wybranych zagadnień.

3.    Powinno się zbierać tylko te dane. które są dostępne,

4.    Porównania, w których nie porównuje się podobnego z podobnym są bez znaczenia.

103