DSCN2042 (3)

jakie zmiany technologiczne ułatwią uczenie się i nauczam; a równocześnie wpłyną na demokratyzację oświaty?

-jaki będzie program kształcenia nauczycieli dla XXI wieku?

jaka będzie rola nauczycieli i placówek naukowych w realizac koncepcji oświaty permanentnej, w której uczestniczyłoby całe spo-łeczeństwo?

jakie nowe powiązania między prywatnym a państwowym sektorem oświaty zostaną stworzone, by zapewnić nauczanie na wysoki; poziomie dla obecnych i przyszłych pokoleń?

Prawie wszystkie raporty o stanie oświaty (por. Harley 19& zakładają konieczność reformy kształcenia nauczycieli, ale nie zawierają żadnych specyficznych rekomendacji poza jedną, które nawołuje do integracji wyników badań i programów kształcenia nauczycieli. Inne zalecenia dotyczące ustalenia szczebli kariery nauczycielskiej czy też przyznawania uprawnień do wykonywania zawodu nauczyciela na podstawie opanowania umiejętności nauczania, wskazują na to. że zmiany są konieczne.

Oparcie nowych programów na wynikach badań w obrębie pedagogiki i pedeutologii nie jest prostą sprawą. Dzieje się tak dlatego. że albo w niektórych krajach nie ma takich badań, których wyniki udałoby się przełożyć na treści programów' nauczania, a tam gdzie one są (np. w USA) wyższe uczelnie nauczycielskie me doceniają ich wartości przy konstruowaniu programów kształcenia nauczycieli ..podcinając gałąź, na której same siedzą** (Smith 1980. s. 113). Ten brak ufności ma sw oje uzasadnienie.

Nigdy jeszcze w naszej historii kształcenie nauczycieli nie znalazło się jeszcze w ogniu tak wszechstronnej krytyki jak obeente. an nie było przedmiotem tak wielu badań (por. Flowers 1983. s. 15).

Ciągle powtarza się pytanie, czy kształcenie nauczycieli ma w ogóle jakiś sens. tj. czy przygotow ani nauczyciele pracują dużo lepiej ni/ ei. którzy nie byli przygotowani w czasie studiów.

W jednym z badań zestawiono wyniki nauczania nauczycieli mających tylko przygotowanie przedmiotowe studia humanistyczne i przyrodnicze na poziomic l stopnia (studia zawodowe; licencjat.) z wynikami nauczycieli, którzy oprócz przygotowania przedmiotowego mieli również przygotowanie pedagogiczne (por. Comett

1984). Okazało się. ze nauczyciele bez przygotowania pedagogicznego osiągnęli trochę lepsze wyniki. Sytuacja była odwrotna w przypadku porównania wyników uzyskanych przez magistrów pedagogiki i niepedagogiki. Mistrzowie pedagogiki okazali się lepsi. Wnioski z tych badań można różnie tłumaczyć. Niekoniecznie tym. że magistrowie pedagogiki są lepiej przygotowani do pracy nauczycielskiej, ale bardziej prawdopodobne jest to, że znali oni program nauczania w szkołach. Jest za mało danych, by wyciągnąć ogólniejsze wnioski, zwłaszcza, że nie porównywano takich danych jak pochodzenie społeczne. dochód na głowę rodziny, wiek. płeć. czy iloraz inteligencji. Można więc uznać, że takie badanie mało ma wspólnego z kształceniem nauczycieli, choć może skłonić do refleksji na ten temat.

Shim przebadał 89 nauczycieli szkoły podstawowej i stwierdził, /e uczniowie nauczani przez nauczycieli niemających kwalifikacji pedagogicznych uzyskują wyższe wyniki w czasie testów wiadomości. Ustalił on także, że nauczyciele z gorszymi ocenami na świadec-twach uzyskali lepsze wyniki niż ci, którzy uczyli się lepiej od nich (por. Shim 1965. s. 33-34).

Comett (1984) porównał oceny pracy nauczycieli mających i niemających przygotowania pedagogicznego sporządzone przez kierowników szkól w Płn. Karolinie (USA) i stwierdził, że nit* ma różnicy między tymi dwoma grupami.

Gdyby udało się uzyskać wiedzę pewną, ze kształcenie pedagogiczne w przygotow aniu nauczycieli szkół podstawowych i średnich jest zbyteczne, to można by wiele zaoszczędzić czasu w programie kształcenia nauczycieli, ponieważ kursy w obrębie pedagogiki obejmują 1/3 lub 1/4 (w' zależności od typu szkoły) część programu w wiciu badanych krajach (por. Smith. Street 1980. s. 103-107).

Również wyniki innych badań wskazują na mały związek między przygotowaniem pedagogicznym nauczycieli na wyższej uczelni a skutecznością ich pracy zawodowej. Wbrew temu co sądzą sami nauczyciele stwierdzono niską korelację między stosowanymi metodami nauczania a efektywnością (por. Katz. Raths 1981. s. 8 16). Mistrzowskie opanowanie kompetencji nauczycielskich następuje nie w szkole pedagogicznej, a w' klasie szkolnej w wyniku nabierania doświadczenia. Z badań również wynika, że większość nauczycieli

113