DSCN2082 (2)

są przez niektóre rozwijające się siewki, ale występują niekiedy także na zaczynają cych się rozwijać młodych pędach bocznych dojrzałej rośliny.

Liście przykwiatowe. Liście te. zwane także liśćmi górnymi, występują na pędzie w pobliżu kwiatów i kwiatostanów (rys. 4.85). Są przeważnie inaczej ukształtowane niż liście właściwe, często są zredukowane i pełnią odmienne funkcje. Są to liście wspierające występujące u podstawy kwiatostanów (podsadki), kwiatów (przysadki) lub na szypułkach kwiatowych (podkwiatki). W silnie skupionych kwiatostanach. np. koszyczkach, liście przykwiatowe tworzą charakterystyczną okrywę kwiatostanu (np. u słonecznika).

Rys. 4.85. Różne formy liści pojawiające się w kolejnych stadiach rozwojowych rośliny

Rys. 4.86. Rozwój liści u marsylii (Mar sile a) od form młodocianych do dojrzałych

Liście właściwe. Nad liśćmi dolnymi lub bezpośrednio nad liścieniami powstają liście właściwe. Nie zawsze mają one od razu dojrzałą formę. Niekiedy pierwsze tworzące się liście właściwe różnią się kształtem od późniejszych i stanowią ich młodocianą formę. Takie liście młodociane mają zwykle prostszy kształt od liści dojrzałych (rys. 4.85).

U paproci wodnej Marsilea pierwsze rozwijające się liście mają kształt szydlasly, potem kolejno pojawiają się liście łopatkowate, dwudzielne i wreszcie czlcrosieczne lub (u form rosnących na lądzie) dloniasiozłożone (rys. 4.86).

U bluszczu (Hedera helix) dłoniasloklapowanc liście stadium wegetatywnego rośliny, utrzymującego się przez wiele lat, są traktowane jako liście młodociane, gdyż pędy kwiatonośne, po przejściu rośliny do fazy generatywnej, wykształcają inną formę liści o zarysie jajowatym (rys. 4.87). Jest przy tym interesujące. że rośliny wyrastające z sadzonek wziętych z pędów kwiatonośnych tworzą takie same dojrzałe jajowate i calobrzegie formy liści (ogrodnicza forma „arborea”). Dopiero z nasion wyrastają znów rośliny z liśćmi 5-klapowymi.

Dojrzałe formy liści właściwych odznaczają się wielką różnorodnością ukształtowania zależnego od przynależności systematycznej rośliny, toteż gatunek rośliny można często określić opierając się tylko na cechach jej liści.

Typowy liść zróżnicowany jest na blaszkę liściową, ogonek i nasadę. Blaszka liściowa jest utworem płaskim i cienkim, choć trafiają się wśród liści właściwych inne formy, jak np. rurkowate liście czosnku i niektórych innych jednoliś-ciennych. Blaszka liściowa rozpięta jest na szkielecie utworzonym przez system wiązek przewodzących stanowiących użyłkowanie liścia. Liście mogą być jednożyłkowe (np. u skrzypów i niektórych szpilkowych nagozalążkowych) lub wielożyłkowe. *

W systemie wielożyłkowym poszczególne wiązki i ich odgałęzienia mogą nie mieć między sobą połączeń i kończyć się wolno na brzegach lub w głębi liścia. Taki układ wiązek w liściach nazywamy otwartym. Występuje on w postaci widlasto rozgałęzionego systemu żyłek (rys. 4.88 A) w liściach niektórych paproci, a także miłorzębu (Ginkgo biloba) — drzewa z grupy roślin nagozalążkowych — i pewnych rodzajów roślin dwuliściennych. U roślin okrytozalążkowych mamy jednak z reguły do czynienia z użyłkowaniem zamkniętym, w którym poszczególne wiązki i ich odgałęzienia połączone są ze sobą, umożliwiając dotarcie wody do wszystkich części