DSCN2123 (2)

równoczesne podziały mejotyczne. po czym powstałe w wyniku mejozy haploidal^ komórki otaczają się przejściowo grubą ścianą z. kałozy, a później intyną i egzy^ i stają się mikrosporami. Dojrzałe mikrospory, a później ziarna pyłku, opatrzonej charakterystycznymi .workami powietrznymi, tworzącymi jakby dwa baloniki. bty wiają one przenoszenie ziaren pyłku przez wiatr.

Rozwój gametofitu męskiego rozpoczyna się w mikrosporze (rys. 5.39). Prota piast mikrospory dzieli się i odcina jedną lub dwie drobne komórki p r zedroj. Iowę. zepchnięte ku ścianie komórkowej, które zwykle po pewnym czasie zamiera, ją. Pozostała komórka dzieli się następnie na dużą komórkę wegetatywny oraz mniejszą komórkę generatywną (anterydialną), która z jednej strony graniczy z komórkami przedroślowymi, a z pozostałych stron otoczona jest pi^ komórkę wegetatywną. Otoczone wciąż ścianą mikrospory gametofity męskie nary. wają się u nasiennych ziarnami pyłku lub po prostu pyłkiem. W tym stadium rozwoju gametofitu męskiego woreczek pyłkowy sosny otwiera się, a pyty zostaje rozsiany przez wiatr, przy czym pyłek, który dostanie się na żeńskie organy rozmnażania, może kiełkować i rozwinąć się w łagiewkę.

Rys. 5.40. Strobiiostan (kwiatostan) żeński sosny (Pinus) (z Malinowskiego). A — młoda szyszki. B — schemat przekroju podłużnego przez szyszkę z widocznymi zalążkami u nasady łusek, C — tał) nasienna z dwoma zalążkami

Żeńskimi organami rozmnażania u sosny są charakterystyczne duże szyszh (rys. 5.40), złożone z osi oraz gęsto osadzonych na niej dwojakiego rodzaju łusek.S? to mianowicie zewnętrzne łuski wspierające oraz znajdujące się w ich pachwina^ wewnętrzne łuski nasienne, u których nasady znajdują się po dwamegs-sporangia. Łuski nasienne pełnią więc rolę podobną jak megasporofile.

Uważano dawniej szyszkę żeńską za pojedynczy żeński sporofilostan, czyli megastrobil (nazy** też kwiatem). Jednak bliższa analiza morfologiczna, a zwłaszcza badania porównawcze roślin kopdor

j_onych z dzisiejszymi drzewami szpilkowymi, wykazały, że szyszka u sosny powstała praw-/ bnic^na drodze redukcji zbioru strobili, czyli strobilostanu (kwiatostanu), przy czym łuska nasien-•l^l’l¹ l»by odpowiednikiem pojedynczego, zredukowanego strobila (kwiatu), łuska zaś okrywająca od* ^^b> dułoby przysadce, ij. liściowi przykwiatowemu.

* Megasporangium u roślin nasiennych otoczone jest specjalnymi osłonka* • (jntegumentami), przy czym całość, tj. megasporangium wraz z osłonkami, na-^ _{a s}ję tu zalążkiem. U nagozalążkowych zalążek składa się z jednej kilku* jfstwowęj osłonki oraz znajdującego się wewnątrz ośrodka (nucelusa), który _n0wi część zalążka odpowiadającą megasporangium. Na jednym biegunie zalążka «_onla nie jest zamknięta, przez co tworzy się otwór — okienko (inaczej mik-pyle, rys. 5.41 A). W rozwijającym się zalążku jedna z komórek ośrodka powięk-m się. & jej cytoplazma staje się gęstsza. Jest to komórka archesporialna, będąca fófftiocześnie megasporocytem — komórką macierzystą megaspor. Przechodzi ona ^ał mejotyczny, w wyniku którego powstaje tetrada ułożonych liniowo mega-.por. Trzy z nich zanikają, a tylko jedna powiększa się i rozwija dalej (rys. 5.41 A-C).

Rozwój megaspory w haploidalny gametofit żeński odbywa się u sosny we* tniątrz zalążka umieszczonego na łusce nasiennej młodej szyszki; występuje tu więc zupełny zanik samodzielności tego pokolenia, ponieważ cały jego rozwój odbywa się na sporoficie. Jądro komórkowe megaspory dzieli się wielokrotnie, a następnie pomiędzy licznymi swobodnymi jądrami tworzą się ściany komórkowe i powstaje wielokomórkowy gametetfit żeński. Zbudowany jest on z tkanki miękiszowej zawierają-

rodnio -z komórką jajową

5.41. Rozwój gametofitu żeńskiego u sosny (Pinus silmtris) na przekrojach podłużnych (schematy-₍^Cfnie> wg różnych autorów). A — zalążek z komórką archesporialną, B — tetrada megaspor, C — zanik ^t^^ech megaspor, powiększenie się pozostałej; D — rozwój gametofitu żeńskiego — stadium woinojąd-"'^c> E — wierzchołek zalążka i żeńskiego gametofitu z rodniami, F —- dojrzale nasienie

Ml

280