DSCN2432

228

W ramach

Marek Rymsza

badawczym było „ujawnienie” prawidłowości owej logiki tego podejścia starano się też opisać kształtujący się model postsocja-listyczny jako model okresu przejściowego⁸. Sam termin „transformacja ustrojowa” okazał się jednak najważniejszą zdobyczą tego kierunku analiz⁹. Punkt wyjścia (wychodzenie z socjalizmu) okazał się niewystarczający do określenia modelu docelowego. Jak bowiem dobitnie poka zał Gosta Esping-Andersen, przed podejmującymi u progu lat dziewięć dziesiątych transformację ustrojową państwami stała - jako punkt oc niesienia - nie jedna abstrakcyjna gospodarka rynkowa, lecz „trzy świa ty kapitalizmu dobrobytu” , z których każdy urzeczywistniał inny mo del polityki społecznej (konserwatywny, liberalny lub socjaldemokraty czny). Zauważono, że w łatach dziewięćdziesiątych modele polityki społecznej podlegały zasadniczym zmianom, ale nie nastąpiło ich ujednolicenie. Nowe oblicza ideologicznych modeli po upływie dekady przedstawili Robert Goodin i współpracownicy¹¹, a w zawężeniu do Europy - Maurizio Ferrera i Martin Rhodes¹².

Paradygmat globalizacji. Druga z perspektyw traktuje przemiany w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej jako egzemplifikację procesu o charakterze globalnym - ograniczania regulacyjnej roli państw w zakresie funkcjonowania gospodarki światowej, a w szczególności upadku doktryny państwa opiekuńczego¹³. Jadwiga Staniszkis podkreśla w tym kontekście wzrost znaczenia prawa cywilnego w regulowaniu funkcjonowania sfery publicznej (w tym programów socjalnych) oraz fasadowy charakter formalnych instytucji decyzyjnych (jak parlament)¹⁴. Ta perspektywa, podobnie jak koncepcja „wewnętrznej logiki transformacji”, zakłada nieuchronny charakter obserwowanych zmian.

⁸    Por. B. Deacon, Developments in East European Social Policy, w: C. Jones (red.), New Perspectives on the Welfare State in Europę, Routledge, London 1996.

⁹    Krytyczna analiza „teorii transformacji”, w: E. Wnuk-Lipiński, Czy możliwa jest teoria transformacji postkomunistycznej?, w: J. Kurczewski (red.), Demokracja po polsku. Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1995.

¹⁰    Por. G. Esping-Andersen, The Three Worlds of Welfare Capitalism, Cambridge Univcr* sity Press, Cambridge 1990.

¹¹    Por. R. Goodin, B. Headey, R. Muffels, H.J. Dirven, The Real Worldscf Welfare Capita lism, Cambridge University Press, Cambridge 2001.

¹²    Por. M. Ferrera, M. Rhodes (red.), Recasting European Welfare States, Frank Cass. London 2000.    x .

* Por. analizę zmieniającej się roli państwa przedstawioną przezekspertów Banku W

w w, iric Jtutr m u    rw »/»    . $pT8'

¹⁴ J. Staniszkis, Postkomunistyczne państwo, w poszukiwaniu tożsamości, Instytut p Publicznych, Warszawa 2000.

n

społeczna J I pwynW

I siwawokr^e

1 iiozwój po I może być ^Ł I wymóg inni I f tym ujęci J ściu wskaż I „wymogów cjalizmu, al Europy Zac lecz także ulokowanie cjalnego) o! leczeóstwac Paradyj •^yjnąiso ustrojowej. ] ^go polityi ^hiznaczt

wego w: The State in a Changing World, World Bank, Washington, D.C^ 1997

J samą *%ej się