DSCN6032 (2)

architektury ang cłskiej podkreślają jednocześnie. iż ten typ sklepień rozpowszechniał się i rozwijał w Anglii w drugiej połowie XIII i w XIV w.^,T W rozważaniach Webba. Pecsnera i Bocka — dotyczących sklepień sieciowych wszystkich odmian i nie wyodrębniających sieci jednorodnych — powtarza się twierdzenie

0    pierwszeństwie Anglii w zastosowaniu sklepień sieciowych. Ale właśnie zwrócenie uwagi na tę odmianę sieci sklepiennych, którą reprezentują trzy przykłady polskie każe pogląd ten zakwestionować i uwzględnić także zabytki francuskie, tak jak to już kiedyś uczynił Hoełtje w rozprawie. którą ostatnie dyskusje niesłusznie pominęły ^lf.

„Za pierwsze sklepienia sieciowe należy uznać zdaniem Hoeltjego te przykrycia kościołów andegaweńskich z lat około połowy XIII w., które na tradycyjnie kopulastych konstrukcjach tworzą sieć ze zwielokrotnionych żeber — jak np. kościół Toussaint (ryc. 8) w Angers. z ok. 1250, którego sklepienie powtórzono w tym samym czasie w kościele benedyktyńskim w Trebie na Morawach. Hoełtje zauważył także związek tych budowli ze sklepieniami kościoła dominikanów w Krakowie i kościoła SS. Piotra

1    Pawła w Legnicy, jakkolwiek te ostatnie datował za Dehio na XVI w. Podkreślając zasadniczą różnicę między sklepieniem kościoła Toussaint — nie poddającym się jednoczącemu działaniu sieci przez zachowanie konstrukcji „domikalnej” — a sklepieniami angielskimi — łączącymi efekt sieci żebrowej z jednolitą kolebką — Hoełtje przyjmuje jednak zależność sklepień sieciowych w Tewkesbury, Gloucester i Wells od wcześniejszych rozwiązań andegaweńskich. Jego tezy nie można dziś potwierdzić w całej rozciągłości już choćby dlatego, że biorąc pod uwagę sklepienia angielskie z pierwszej połowy XIV w. pomija najstarszy przykład sieci sklepiennej na terenie Anglii — wspomnianą już kaplicę katedry w Lincoln z połowy XIII w.

Nie ulega wątpliwości, że tzw. szkoła andegaweńska, posługująca się charakterystyczną dla niej konstrukcją sklepień „domikalnych”^t# wzbogacała ją stopniowo o coraz to bardziej skomplikowane unerwienie żebrowe, dochodząc już w pierwszej połowie XIII w. do sieci jednorodnej, poprzez mnożenie żeber i zmniejszanie

Ryc. 6L Kraków. Kościół dominikanów — sklepienia prezbiterium (ok. 1400—1406). Fok E. Ozgowie*

wysklepek. Tę drogę od wzbogaconych układów sześcio- i ośmiodzielnych do sieci jednorodnej — respektującej jednak granice przęseł kształtowanych kopulasto — ilustrują sklepienia kościołów w Airvault i w Saint-Jouin-de-Marnes (pierwsza ćwierć XIII w.) oraz prezbiterium kościoła St.--Serge w Angers (druga poł. XIII w.) (ryc. 10) *•. Sklepienia tego ostatniego kościoła, osmiodzieł-ne i sieciowe, znaczą jakby połowę drogi w ewolucji od ciągu przęseł „domikalnych” do kolebki: dzięki halowemu układowi prezbiterium, dzielonego smukłymi kolumnami, kopulaste wyskle-pienia przęseł uległy znacznemu spłyceniu, co w pewnym stopniu zatarło przedziały między-przęsłowe. Doniosły przełom w ewolucji sklepień sieciowych nastąpił zapewne tuż przed połową XIII w. Sieć żebrowa kościoła Toussaint w An-

*■ G. Hoełtje, o,c., s. 53—S4; GeodEfrey W e b b, Architecture in Britain. The Middle Ages. London 1«W, fi. 12#; N. Pevsner, o.c.; H. Bock, Der Deco-rated Style... oc.

“ G, Hoełtje, o-c.

** J. B i 1 s o n. Les youtes de ta catMdrałe d'An-gers. (w:] Congres Archeologi<iue de Franca. 1611, $. 303 nn.; Wilhelm Rive, Das Domikalgewdlbe. „Deutsche Kunst und Denkmalpflege". 1955, s. 39—43; por. też przy pis 13,

» R. De Lasteyrie. O.C., t 1. s, 195. t II. s. 93—85