DSCN6226 (Kopiowanie)

w formylometioninę przez enzym transformylazę. Ten kompleks z kolei wykazuje największe powinowactwo z małą podjcdnostką rybosomu - a zatem mała pod jednostka tu właśnie „najchętniej” się przyłącza.

Następny - najdłuższy etap translacji - to eloncacia czyli wydłużenie łańcucha polipeptydowego.

Do kompleksu powstałego przez połączenie mRNA, małej podjednostki rybosomu, aminoacylo-iRNA oraz GTP przyłącza się tzw. duża podjcdnostką rybosomu (ryc. 5-46/2). Możliwe jest już teraz przyłączenie następnej cząsteczki aminoacylo-tRNA (czyli tRNA z przyłączonym aminokwasem) - zgodnie z drugim kodonem w mRNA. Duża podjcdnostką rybosomu zawiera enzym syhtetaze pcptvdvlowa katalizuje on powstanie wiązania pomiędzy grupą karboksylową pierwszego aminokwasu w aminoacylo-tRNA a grupą aminową drugiego aminokwasu (przyłączonego do drugiej cząsteczki tRNA).

Po zsyntetyzowaniu w ten sposób bipeptydu rybosom przesuwa się o jeden kodon wzdłuż łańcucha mRNA. uwalniając tym samym pierwszą cząsteczkę tRNA. pozbawioną już aminokwasu (aminokwas ten połączył się przecież wiązaniem peptydowym z następnym aminokwasem). Do nowego kodonu „odczytywanego” przez rybosom może przyłączyć się następna cząsteczka aminoacylo-tRNA. Powstaje wiązanie peptydowe między drugim i trzecim aminokwasem (ryc. 5-46 -rysunek 4) i rybosom przesuwa się znów o jeden kodon w cząsteczce mRNA. W ten sposób, w miarę przesuwania się wzdłuż łańcucha mRNA. rybosom „odczytuje” kolejne kodony i wydłuża łańcuch polipeptydowy. Łańcuch ten opuszczany jest wzdłuż tunelu biegnącego poprzez środek dużej podjednostki rybosomu (rys. 5 na ryc. 5-46), co chroni dopiero co zsyntetyzowany łańcuch polipeptydowy przed strawieniem przez enzymy w cytoplazmie. Odpowiednio długie białko przybiera charakterystyczną strukturę przestrzenną i wtedy może pełnić swoją funkcję.

W momencie, gdy rybosom natrafi na kodon bezsensowny, następuje przerwanie procesu biosyntezy łańcucha polipeptydowego. Jest to tzw. terminacia translacji.

Od zakończonego łańcucha często odcinana jest formylometionina (była przyłączona jako pierwsza), uwalniając tym samym grupę aminową następnego aminokwasu. Mechanizm ten tłumaczy, dlaczego łańcuch białkowy zawsze zaczyna się od grupy aminowej.

W warunkach konieczności zintensyfikowania produkcji polipeptydów przez komórkę jedna cząsteczka mRNA może być odczytywana przez kilka rybosomów. Przesuwają się one wzdłuż matrycy mRNA jeden za drugim. Takie rybosomy, wyglądające w mikroskopie elektronowym jak „koraliki” nanizane na niewidoczną „nitkę" mRNA otrzymały nazwę polisomów.

Inaczej przebiega biosynteza białka w komórkach eukariontów. Jak wiemy z rozdz. 4. informacja genetyczna w tych organizmach zawarta jest w jądrze komórkowym, które oddzielone jest od cytoplazmy otoczką jądrową zbudowaną z podwójnej błony. Transkrypcja i translacja są zatem w tym przypadku rozdzielone w przestrzeni i w czasie, co ilustruje ryc. 5-50.

W jądrze obserwujemy chromatyne zwarta (znajdującą się głównie na obwodzie, tuż pod otoczką jądrową) i chromatyne luźną, leżącą bardziej w centrum (ryc. 5-51). Proces transkrypcji ma miejsce na granicy między zwartą a luźną chromatyną i rozpoczyna się od „rozluźnienia” łańcuchów chromatyny zwartej.

W organizmach eukariotycznych inna jest również struktura genu. Wiele genów strukturalnych (czyli kodujących określone białko) nie występuje w genomie w postaci jednego ciągłego odcinka DNA. lecz są one podzielone. Geny te zawierają odcinki, w których zakodowane są fragmenty białka i odcinki te nazywamy egzonaml. Natomiast pomiędzy poszczególnymi egzonami występują fragmenty, które nie kodują żadnej sekwencji aminokwasowej - są to tzw. introny (ryc. 5-52).

W obecności DNA-zależncj polimerazy RNA następuje transkrypcja całego genu. Powstaje W ten sposób bardzo duży łańcuch RNA, który nazwano heterogennym RNA (HnRNA) albo pro-mKNA. Jego nazwa heterogenny (gr.: heterus - różny.ge/trau - pochodzenie) wzięła się stąd. że