DSCN6236 (Kopiowanie)

219

5

*MOt

loukotrien --- ^kwa®    -*. HETE

arachidonowy

G⁰⁰*

tromboksony 4- prosfctglnndyny G2 ■    > prostacy klina

Ryć: 5 - 61. Przemiany kwasu mchidonowcgo w komórce (opis w tekście) (JD).

Inno proslaglandyny

(łatana

A

m

,k

sy *y / j

hamuje powstawanie zakrzepów przy ścianie naczynia i w ten sposób zapobiega np. miażdżycy, zatorom naczyń itp. Odwrotnie działają zawarte w płytkach krwi tromboksany, które nasilają procesy wytwarzania skrzeplin przy ścianach naczyń. Inne drogi przemian kwasu arachidonowego prowadzą do powstania leukotrienu - związku biorącego udział w reakcjach alćigicznych, dawniej tzw. SRSA (reakcją tą katalizuje 5-lipoksygcnaza) lub kwasu 12-L-hydroksy-5,8.10,14-ikosatctracnowcgo (w skrócie HETE). Ta ostatnia reakcja wymaga obecności enzymu 12-lipooksygenazy.

Cholesterol w organizmie powstaje również z acctylo-CoA. Jest on ważnym substratem wyjściowym dla produkcji hormonów sterydowych (hormonów kory nadnerczy i hormonów płciowych), witaminy D i kwasów żółciowych.

5.4. Regulacja metabolizmu komórki

Komórka aby żyć, musi pobierać i przetwarzać materią oraz energią. Musi zatem umieć dostosować się do zmian środowiska, np. do okresów głodu lub nadmiaru pokarmu, stanów nadmiernej bądź obniżonej aktywności itp. Czasem w zdobytym pokarmie przeważają tłuszcze, innym razem wąglowodany lub białka. Dlatego też komórka musi jak najdoskonalej „odczytywać” informacje płynące z otaczającego środowiska. Informacje te bądą odmienne dla jednokomórkowej ameby poruszającej się w kropli wody, a inne w przypadku komórki stanowiącej element tkanki czy narządu organizmu ludzkiego. Komórka musi zatem posiadać „wiedzę” o tym, jak na daną informację odpowiedzieć.

Dla przykładu: oko ludzkie nie rejestruje promieni ultrafioletowych, natomiast dla pszczoły promienie te niosą bardzo istotną informację, umożliwiając np. rozpoznanie położenia Słońca na nieboskłonie w pochmurny dzień; ucho ludzkie nie rejestruje ultradźwięków, są one zatem dla człowieka (pomijając urządzenia techniczne) bezwartościowe, dla nietoperza natomiast stanowią najważniejsze źródło informacji, umożliwiające poruszanie się w przestrzeni.

A zatem mechanizmy regulujące metabolizm komórek możemy podzielić na wewnątrzpochodne (endogenne) czyli uzależnione od struktur zawartych w komórce, oraz na zewnątrz pochodne (egzogenne), wynikające z faktu, że komórka nic bytuje w próżni, lecz w określonym środowisku. Czynniki wewnątrzpochodne to przede wszystkim ilość oraz aktywność enzymów. Uzależnione są od funkcjonowania aparatu genetycznego, regulującego biosyntezę (a więc ilość) białek enzymatycznych oraz od zjawisk zachodzących w cytoplazmie.

f

5.4.1. Genetyczna regulacja syntezy enzymów

W rozdz. 5.3.5.4 opisałem przebieg biosyntezy protein. Oczywiście komórka nic produkuje jednocześnie wszystkich białek i nie wszystkie w lej samej ilości. Nawet enzymy mają różny czas przeżycia 1 różnorakie jest na nie zapotrzebowanie. Niektóre enzymy np. oddechowe muszą *yttq>ować stale na lym samym poziomic, bo obniżenie lego poziomu oznaczałoby często śmierć