DSCN6206 (Kopiowanie)

| tfUtbolhm 189

5 J.I. Przemiany pirogronianu

I Pirogronian powstaje z wielu związków organicznych w komórce: z gliccrynianu (będącego etapem przemian cukrów i tłuszczów) (ryc. 5-4; por. też ryc. 5-25), z aminokwasów - np. z alaniny, a także z mleczanu i aldehydu octowego (ryc. 5-5). Każda z tych reakcji jest odwracalna, a zatem każdy wymieniony związek może powstać z pirogronianu. W ten sposób z aminokwasów mogą powstawać węglowodany lub tłuszcze i odwrotnie (tyc. 5-14).

W obecności tlenu cząsteczka kwasu pirogronowego może wniknąć do mitochondrium, gdzie ulega dalszym przemianom oddychania tlenowego. Gdy tlenu nic ma, niezbędną energię komórka uzyskuje utleniając pirogronian do mleczanu (lub innych związków), co określane jest mianem

W mitochondrium pirogronian ulega dekarboksylacii czyli odszczcpicniu cząsteczki CO (ryc. 5-26). Dwutlenek węgla, który wydychamy, powstaje właśnie w mitochondriach w następstwie reakcji dekarboksylacji. W wyniku dekarboksylacji pirogronianu powstaje acetylo-CoA. Dwutlenek węgla powstaje również w wyniku hydrolizy kwasów tłuszczowych (por. ryc. 5-14 i 5-28).

Dekarboksylacja pirogronianu prowadzi do powstania aldehydu octowego (ryc. 5-26). Ten z kolei łączy się z dużą cząsteczką koenzymu A (CoA - tyc. 5-27). Związek ten zawiera czynną grupę dołową (-SH), poprzez którą łączy się z aldehydem octowym. Aldehyd octowy połączony z CoA ulega następnie dehydrogenacji: 2 atomy wodoru zostają odłączone, przy czym dwa elektrony i proton przechodzą na cząsteczkę NAD* (powstaje w ten sposób NADH+H', co następnie -

Ryc. 5 - 26. Dekarboksylacja pirogronianu do „aktywnego Ryc. 5-28. Przemiany acctylo-CoA prowadzące

("aktywny octan*)

P-hydrofcsymattan

octanu" (acetylo-CoA) (JD).

do powstania tzw. ciał ketonowych.

wnrnepcip frwfnrylapii rdrcv/tfłtvumpi — iimrróliu/i etmłpTp 2    ATD\ Dn».rt.l.i

CHj—C—S— CM,—CK

octan bota merkapto- betualanma kwm pantotnewy oąitoanana i    _

kwaa pantrWncwy

■nąiln ananaym ft

Ryc. 5 - 27. Budowa chemiczna acetylo-koaazymu A. Fragment taąupczlu koenzymu A AtMtł m.in. kwas mamy, zaliczany K wuamit. grupy B