DSCN6216 (Kopiowanie)

$, Attlaholizm

■

f

0 tf

1

199

dckarboksylacji pirogronianu, zachodzącego powszechnie w mitochondriach (por rozdz. 5.3.1 i ryc. 5-26). Natomiast z bursztynylo-CoA i z dwutlenku węgla powstaje 2-oksoglutaran; reakcję katalizuje syntaza 2-oksoglutarunowa. Tym razem następuje „odwrócenie" fragmentu cyklu Krebsa (rozdz. 5.3.2 i ryc. 5-29).

U niektórych bakterii fotosyntctyzujących występuje cykl zwany ..redukcyjnym cyklem kwasów karboksylowych", w którym dwutlenek węgla przyłączany jest zarówno do acetylo-CoA, jak i do bursztynylo-CoA, a także do fosfoenolopirogronianu (w tym wypadku powstaje szczawiooctan, analogicznie jak w cyklu Hatcha, Slacka i Kortchaka u roślin C₄ - ryc. 5-37).

Procesy przemian fotosynletycznych u mikroorganizmów są bardzo interesujące i mogą izucić wiele światła na zagadnienie ewolucji życia na Ziemi; z konieczności jednak zainteresowanych odesłać muszę do literatury specjalistycznej.

53.4.5.    Fotooddychanic

W upalne, suche dni szereg roślin typu C,. w tym rośliny uprawne (np. ziemniaki, pszenica), wytwarza mniej węglowodorów, niż możnaby się spodziewać po nasileniu fotosyntezy. Przyczyną tego zjawiska jest fotooddychanic (fotorespiracja). nazwane tak, ponieważ - podobnie jak oddychanie tlenowe zachodzi w ciągu dnia, wymaga obecności tlenu i prowadzi do powstania CO, i H.O. Jednak fotooddychanic nic doprowadza do powstania ATP, natomiast zmniejsza nasilenie fotosyntezy - co obniża plony roślin uprawnych. Istotą fotooddychania są reakcje związane z rybulozobifosforanem; w pewnych warunkach karboksylaza rybulozobifosforanowa wiąże rybulozobifosforan z tlenem zamiast z CO,. Wówczas niektóre związki pośrednie w cyklu CaWina zostają rozłożone do dwutlenku węgla i wody.

5.3.5.    Przemiany białek

Komórki roślinne z reguły wytwarzają wszystkie niezbędne im białka z prostych związków nieorganicznych. Natomiast oiganizmy heterotroficznc są w stanie syntetyzować jedynie niektóre aminokwasy - inne muszą pobrać wraz z pokarmem. Dlatego też każdy ustrój hctcrotroficzny zawiera enzymy trawiące białka czyli proteiny (dla ścisłości musimy dodać, że enzymy te występują też w organizmach autotroficznych). U człowieka fermenty proteolityczne rozkładają białko do aminokwasów już w przewodzie pokarmowym (szczegóły w rozdziale poświęconym funkcjonowaniu i budowie układu pokarmowego), choć w każdej komórce występują enzymy rozkładające białko, np. katepsyny lizosomalne. Wchłonięte przez komórkę aminokwasy mogą stanowić materiał budulcowy dla własnych białek, albo też ulegać dalszym etapom przemian.

53.5.1. Katabolizm aminokwasów. Dezaminacja

Dzienne zapotrzebowanie człowieka na białko wynosi ok. Ig/kg ciężaru ciała. Oznacza to, że człowiek ważący 70 kg powinien zjeść minimum 70 g białka na dobę. Zazwyczaj spożycie białka -z wyjątkiem krajów najbiedniejszych - jest większe.

Jednym z pierwszych etapów przekształceń aminokwasów jest odłączenie od nich grupy aminowej -dezaminacia.

Odszczcpiona grupa aminowa może zostać przeniesiona na inny kwas organiczny (ketokwas), Z którego powstaje wówczas aminokwas. Przeniesienie takie nosi nazwę transaminacii i jest jednym ze źródeł produkcji aminokwasów w komórkach. Reakcja tego typu pr/edstawionu /ostała nu ryc 5-38. Enzymy biorące udział w reakcjach transaininacji, np. aminotransfera/a aluninowa i!'■(' 2.6.1.2) i arninolransferaza ąsparaymianowa tw skrócie AspAt; EC 2.6.1 I), mają duże znaczenie * diagnostyce lekarskie! Poziom tych enzymów u surowicy znacznie u rasm niekiórycl