DSCN6216 (Kopiowanie)

dekarboksy lacji pirogronianu, zachodzącego powszechnie w mitochondriach (por rozdz. 5.3.1 i ryc. 5-26). Natomiast z bursztynylo-CoA i z dwutlenku węgla powstaje 2-oksoglutaran; reakcję katalizuje syntaza 2-oksoglutaranowa. Tym razem następuje „odwrócenie" fragmentu cyklu Krebsa (rozdz. 5.3.2 i ryc. 5-29).

U niektótych bakterii fotosyntetyzujących występuje cykl zwany .redukcyjnym cyklem kwasów karboksylowych", w którym dwutlenek węgla przyłączany jest zarówno do acctylo-CoA, jak i do bursztynylo-CoA, a także do fosfoenolopirogronianu (w tym wypadku powstaje szczawiooctan, analogicznie jak w cyklu Hatcha, Slacka i Kortchaka u roślin C₄— ryc. 5-37).

Procesy przemian fotosyntetycznych u mikroorganizmów są bardzo interesujące i mogą rzucić wiele światła na zagadnienie ewolucji życia na Ziemi; z konieczności jednak zainteresowanych odesłać muszę do literatury specjalistycznej.

53.4.5. Fotooddychunic

W upalne, suche dni szereg roślin typu C,, w tym rośliny uprawne (np. ziemniaki, pszenica), wytwarza mniej węglowodorów, niż możnaby się spodziewać po nasileniu fotosyntezy. Przyczyną tego zjawiska jest fotooddychanic (fotorespiracia). nazwane tak, ponieważ - podobnie jak oddychanie tlenowe zachodzi w ciągu dnia. wymaga obecności tlenu i prowadzi do powstania CO, i H.O. Jednak fotooddychanie nie doprowadza do powstania ATP. natomiast zmniejsza nasilenie fotosyntezy - co obniża plony roślin uprawnych. Istotą fotooddychania są reakcje związane z rybulozobifosforanem; w pewnych warunkach karboksylaza rybulozobifosforanowa wiąże rybulozobifosforan z tlenem zamiast z CO,. Wówczas niektóre związki pośrednie w cyklu Calvina zostają rozłożone do dwutlenku węgla i wody.

53.5. Przemiany białek

Komórki roślinne z reguły wytwarzają wszystkie niezbędne im białka z prostych związków nieorganicznych. Natomiast organizmy heterotroficzne są w stanie syntetyzować jedynie niektóre aminokwasy - inne muszą pobrać wraz z pokarmem. Dlatego też każdy ustrój hetero troficzny zawiera enzymy trawiące białka czyli proteiny (dla ścisłości musimy dodać, że enzymy te występują też w organizmach autotroficznych). U człowieka fermenty proteolityczne rozkładają białko do aminokwasów już w przewodzie pokarmowym (szczegóły w rozdziale poświęconym funkcjonowaniu i budowie układu pokarmowego), choć w każdej komórce występują enzymy rozkładające białko, np. katepsyny lizosomalnc. Wchłonięte przez komórkę aminokwasy mogą stanowić materiał budulcowy dla własnych białek, albo też ulegać dalszym etapom przemian.

53.5.1. Katabolizm aminokwasów. Dezaminacja

Dzienne zapotrzebowanie człowieka na białko wynosi ok. I g/kg ciężaru ciała. Oznacza to, że człowiek ważący 70 kg powinien zjeść minimum 70 g białka na dobę. Zazwyczaj spożycie białka -z wyjątkiem krajów najbiedniejszych -jest większe.

Jednym z pierwszych etapów przekształceń aminokwasów jest odłączenie od nich grupy aminowej -dezaminacia.

Odszczepiona grupa aminowa może zostać przeniesiona na inny kwas organiczny (ketokwas), z którego powstaje wówczas aminokwas. Przeniesienie takie nosi nazwę trunsaminaeji i jest jednym ze źródeł produkcji aminokwasów w komórkach. Reakcja tego typu przedstawiona została na ryc. 5-38; Enzymy biorące udział w reakcjach trunsaminaeji. np. aminotransferaza aliininowu (IX j 2.6.1.2) i aininotrunsferaza asparauinianowatw skrócie AspAl; F.C 2.6. II). mają duże znaczenie » diagnostyce lekarskiej. Poziom tych enzymów w surowicy znacznie wzrasta w niektórych