DSCN6206 (Kopiowanie)

Whtab<>li:"i

.3.1. Przemiany pirogronianu

I Pirogronian powstaje z wielu związków organicznych w komórce: z glicerynianu (będącego etapem przemian cukrów i tłuszczów) (ryc. 5-4; por. też ryc. 5-25). z aminokwasów - np. z alaniny.

a także z mleczanu i aldehydu octowego (ryc. 5-5). Każda z tych reakcji jest odwracalna, a zatem

każdy wymieniony związek może powstać z pirogronianu. W ten sposób z aminokwasów mogą powstawać węglowodany lub tłuszcze i odwrotnie (ryc. 5-14).

W obecności tlenu cząsteczka kwasu pirogronowego może wniknąć do mitochondrium, gdzie ulega dalszym przemianom oddychania tlenowego. Gdy tlenu nie ma, niezbędną energię komórka uzyskuje utleniając pirogronian do mleczanu (lub innych związków), co określane jest mianem oddychania beztlenowego 1 glikolizy beztlenowej) i zachodzi w cytoplazmic (ryc. 5-14 i 5-25).

W mitochondrium pirogronian ulega dekarboksylacii czyli odszczepieniu cząsteczki C0₂ (ryc. 5-26). Dwutlenek węgla, który wydychamy, powstaje właśnie w mitochondriach w następstwie reakcji dckarboksylacji. W wyniku dekarboksylacji pirogronianu powstaje acetylo-CoA. Dwutlenek węgla powstaje również w wyniku hydrolizy kwasów tłuszczowych (por. ryc. 5-14 i 5-28).

0

Ryc. 5 - 26. Dekarboksylacja pirogronianu do „aktywnego Ryc. 5 - 28. Przemiany acctylo-CoA prowadzące

Caktywny octan*)

fMiydrofcsymeślan

octanu" (acctylo-CoA) (JD).

Dekarboksylacja pirogronianu prowadzi do powstania aldehydu octowego (ryc. 5-26). Ten z kolei łączy się z dużą cząsteczką koenzymu A (CoA - tyc. 5-27). Związek ten zawiera czynną grupę dołową (-SH), poprzez którą łączy się z aldehydem octowym. Aldehyd octowy połączony z CoA ulega następnie dchydrogenacji: 2 atomy wodoru zostają odłączone, przy czym dwa elektrony i proton przechodzą na cząsteczkę NAD' (powstaje w ten sposób NADH+H', co następnie -w procesie fosforylacji oksydatywnej - umożliwi syntezę 3 cząsteczek ATP). Powstały z aldehydu octowego w następstwie dehydrogenacji związek nosi nazwę aktywnego octanu czyli acetylo-koenzymu A (acctylo-CoA - ryc. 5-27).

do powstania tzw. ciał ketonowych.

Ryc. 5 - 27. Budowa octan

CH,- C- 3

kwas pantotenowy

koenzym A

aaeMoAoeniymA

•fccnkuu acętylo-fceaa/ymu A Fragment BltUK/ki koenzymu A ■mwwi m.ifl. kwaa PMutonowy, /ąlrc/ąny fewuanMfj grupy U