DSCN6221 (Kopiowanie)

204

Biotop¹¹ - lopiflyiorliiin dla temfydatów na akademie

w szeregu przemian (rye. 5-43>cholinn. Jak pamiętamy, jest ona składnikiem fosfolipidów, budujących błony cytoplazmalycznc. Połączenie choliny z acetylo-CoA, katalizowane przez acciylotransfcrazę cholinową (EC 2.3.1.6) prowadzi do wytworzeń i a acetylocholiny - związku, który jest przekaźnikiem w większości synaps (na przykład w połączeniach ruchowych). Również ncurotransmiltcrami ją adrenalina i noradrenalina, wydzielane na zakończeniach nerwowych, a także do krwi przez rdzeń nadnerczy. Powstają one jako produkt przemian aminokwasu fenyloalaniny (ryc. 5-44).

tyrozyna

do pa mi na

h—c—OH

ir,

I "

ou    Ryc. 5-44. Tyrozyna jest aminokwasem,

który w komórce ludzkiej może powiać z innego aminokwasu, fenyloalaniny Jeden z torów metabolicznych tyrozyny prowadzi do powstania amin biogennych

•oh dopaminy, noradrenaliny i adrenaliny,

ir.    Enzymy:

EC 1.14.17.1.: - bcta-monooksygaaa

noradrenalina

dopaminowa;

EC 2.1.1.28 - N-metylotraosfcna noradrenalinowa ("enzym mciylujący’).

53.5.4. Biosynteza białka

Poznaliśmy procesy kataboliczne, jakim ulegają białka i przemiany ich składników aminokwasów w komórce. Obecnie należy nieco miejsca poświęcić procesom anabolicznym.

Część aminokwasów może powstawać w komórkach z innych związków i te nazywaną

cennymi. Inne aminokwasy—tzw. egzogenne - komórki zwierzęce muszą pobierać

wraz z pokarmem. Takich aminokwasów egzogennych u człowieka jest dziewięć (por. rozdz. 3).

Dostęp wszystkich niezbędnych aminokwasów jest rzeczą niesłychanie istotną, bo z nich komórka huduie wszystkie ootr/ebne hialka. a bez tych z kolei jej istnienie nie byłoby możliwe.

Jak zauważyliśmy na początku rozdziału o metabolizmie, wszystkie procesy życiowe komórki zachodzą dzięki enzymom - białkom o określonej strukturze przestrzennej: ta zaś struktura przestrzenna dctcmiinowana jest przede wszystkim przez kolejność aminokwasów w łańcuchu białka. A zatem jest rzeczą bardzo istotną, aby komórka posiadała informację o strukturze niezbędnych białek oraz by mogła tę informację urzeczywistniać.

Informację genetyczną możemy przyrównać do informacji zawartej w książce. Poszczególne

Zapis struktury pierwszorzędowej wszystkich możliwych do wyprodukowania przez daną komórkę polipeptydów, stanowi zawarty w niej łańcuch DNA. Zapis ten - zwany informacją genetyczną - przekazywany jest potomstwu w procesach rozmnażania.

nuklcotydy to „litery". Trójka nukleotydów czyli tzw. kodon albotriplet stanowi „wyraz" - oznacza bowiem określony aminokwas. Wyrazy łączą się w zdania - podobnie szereg kodonów łączy sK w ggn, a więc „zdanie", którym zapisany jest łańcuch polipeptydowy. Wreszcie wszystkie zdani* określonego dzieła możemy zebrać w księgę. Taką „księgą” jest - składająca się ze wszystkich genów - całość informacji genetycznej w danej komórce, tzw. genom komórki.

Bezpośrednie wytwarzanie białka na matrycy DNA nic jest jednak możliwe. W procesie ą® musi uczestniczyć RNA. Jak pamiętamy z rozdz. 3, w komórce występują trzy rodzaje RN' informacyjny czyli matrycowy (mRNA). rybosomalny (rRNA) i transportujący (tRNAl P"’"' biosyntezy białka możemy podzielić na dwa etapy: „przepisanie" informacji genetycznej mRNA oraz „odczytanie” mRNA przez rybosom czyli biosyntezę łańcuchu polipcptyiio\vegę.