234
Biologia - repetytorium (Ha kandydatów na akademie methrrne
Przeważnie jednak fragmcntacja zachodzi pod wpływem czynników zewnętrznych. W przyrodzie czynnikami tymi są najczęściej ruchy wód - przypływy i odpływy morza powodują fragmcntację płechy glonów morskich (np. zielenic bądź brunatnie). Z fragmentów płechy rozwijają się następnie całe glony.
Obecnie uzyskiwanie nowych organizmów roślinnych na drodze ich fragmcntacji stanowi pokaźną dziedzinę działalności człowieka. Nie tylko wykorzystuje się tutaj „naturalne”, omówione już zdolności roślin do rozrodu wegetatywnego - na przykład przysypując gałązki agrestu ziemią bądź rozdzielając i sadząc fragmenty bulw ziemniaka lub cebulki mieczyków. Dzięki coraz lepszą znajomości procesów fizjologicznych zachodzących w roślinie możliwe jest - poprzez odcięcie gałązki danego krzewu i potraktowanie jej odpowiednimi substancjami chemicznymi - spowodowanie, iż gałązka taka ukorzeni się i powstanie z niej cala nowa roślina.
Najnowocześniejszym sposobem takiego postępowania jest klonowanie. Do przeprowadzenia tego procesu potrzeba zaledwie kilka komórek (ewentualnie nawet wystarczy jedna komórka), pochodzących zazwyczaj z tkanki merystematyczncj danej rośliny. W specjalnych warunkach hodowli laboratoryjnej komórki te rozmnażają się, a potraktowane odpowiednimi substancjami różnicują w narządy i z czasem powstają z nich całe sadzonki.
Klon jest to potomstwo powstałe z podziału jednej komórki (na przykład: wszystkie jednokomórkowce powstają sposobem mitozy z jednokomórkowca rodzicielskiego) lub z jednego organizmu
Drogą klonowania otrzymuje się dziś sadzonki najpiękniejszych storczyków i innych trudnych do rozmnożenia kwiatów.
6.1.3. Szczepienie
Jedną z najstarszych i najskuteczniejszych metod rozrodu pożądanych odmian drzew i krzewów jest szczepienie. Jak wynika z Biblii, było ono znane już w starożytności i stosowane przy uprawie winorośli. Dziś olbrzymia większość drzew hodowanych w sadach na całym święcie to drzewa szczepione.
W szkółkach drzew owocowych wysiewa się nasiona np. jabłoni lub gruszy - ale nie dla owoców, które mogłyby na nich powstać. Owoce te stanowiłyby najprawdopodobniej tzw. „dziczki”. Natomiast wysiewając „dzikie” nasiona pragniemy uzyskać system korzeniowy i odpowiednią odporność otrzymywanych drzew. Po roku dtzewko takie szczepi się według którejś z metod przedstawionych na ryc. 6-3. Obcina się zatem łodygę możliwie najbliżej ziemi - pozostały kikut służyć będzie jako tzw. podkładka Dopasowuje się do niegu tzw. zrazi to znaczy gałązkę odciętą od dorosłego drzewa pożądanej odmiany. Jeśli dojdzie do kontaktu miazgi zraza i podkładki, a jednocześnie miejsce szczepienia nie zostanie zakażone ani narażone na wysychanie, to zraz przyjmie się, a więc będzie rosnąć. Podkładka zapewnia mu zaopatrzenie w wodę i sole mineralne Wytworzone natomiast w przyszłości owoce będą identyczne z owocami drzewa, / którego pobrano /nu (oczywiście gdy będą hodowane w takich samych warunkach zewnętrznych).
C o
Ryc. 6-3. Rodzaje szczepienia drzew i krzewów; A - przez „stosowanie", B - w „koźuchówkę",
( • w „naniią nóżkę", D-oczkowariictzrazsUuiowi i/w oczko, wszczepiane w rozcięcie w korze podkładki;, p f podkładka, / zraz (Jl>>