DSCN6390 (Kopiowanie)

wniknięcie plemnika do osłoniętej komórki jajowej (ryć 7-53). Te zmiany o charakterze aromorfozy umożliwiły roślinom nasiennym uniezależnienie rozmnażania od obecności wody i tym samym pełne opanowanie lądu: nasienne występują nawet na piaskach pustyni.

U roślin nasiennych wytwarzane są spory dwóch rodzajów: makrospory i mikrospory. Wewnątrz makrospory powstaje gametofit żeński, w którym znajduje się komórka jajowa. Z mikrospory powstaje gametofit męski czyliziamo pyłku. Komórka jajowa zostaje zapłodniona wewnątrz makrospory i tam też rozwija się zarodek - zalążek sporofitu. Nasienie składa się zatem z elementów należących do trzech różnych pokoleń: 1. zarodka, który powstał z zygoty i jest nowym sporofitem; 2.bielma -tkanki odżywczej wytworzonej przez gametofit żeński; 3. łupiny nasiennej, wytworzonej przez poprzedni sporofit. U okrytonasiennych nasiona powstają we wnętrzu owocu, a zatem łupina nasienna u tych roślin powstaje z osłonek zalążka kwiatu.

nz

7_4_5.il, Gromada: Nasienne (Spermatophyia)

Nasienne stanowią dziś dominującą grupą roślin - liczą około 250 tysięcy gatunków, usystematyzowanych w dwóch podgromadach (tabela 7-XI). Od pozostałych gromad roślin różnią się przede wszystkim tym, że:

I nie posiadają pokolenia gametofitowego (gametofit nasiennych jest mikroskopijnie mały i niezdolny do samodzielnego życia - utrzymywany jest przez sporofit);

2. wytwarzają nasienie - czyli narząd zawierający zarodek (zawiązek) sporofitu i umożliwiający jego rozprzestrzenianie oraz

Jak pamiętamy z rozdz. 2.2.3.2., rośliny nasienne powstały w dewonie z paprotników różnozarodnikowych. Zapewne przodkami nasiennych były rośliny określane mianem Progymnospermae, o liściach podobnych do paproci, lecz posiadające drewno o budowie charakterystycznej dla nagonasiennych - zbudowane z cewek. Cewki tych roślin posiadały tzw. jamki lejkowate. Niektóre gatunki tych roślin były drzewami o pniach dochodzących do 2 metrów średnicy i - podobnie jak żyjące dziś nagonasienne - miały zdrewniałe pnie o dobrze rozwiniętym drewnie. Natomiast rozmnażały się jak paprotniki: niektóre z nich wytwarzały makrospory i mikrospory, inne były jednakozarodnikowe. Okres dominacji nagonasiennych nazywamyera mezofityczna: trwał do końca kredy, by ustąpić miejsca ekspansji roślin okrytonasiennych, rozpoczynającej erę kenofityczna (rozdz. 2.2.3.2.).

7.4.5.4.I. Podgromada: Nagonasienne (Gymnospermae)

Do nagonasiennych zaliczamy około 900 gatunków roślin współcześnie żyjących; systematyzujemy je w 4 klasach (sagowce, miłorzębowe, gniotowce i szpilkowe). Pozostałe klasy (tabela 7-XI) obejmują gatunki wyłącznie kopalne.

Nagonasienne posiadają zdrewniałą łodygę o drewnie zbudowanym niemal wyłącznie z cewek. Dzięki obecności tkanki twórczej łodyga przyrasta na grubość. W niektórych populacjach -np. u sagowców i miłorzębowych - poszczególne osobniki są albo męskie, albo żeńskie; u iglastych natomiast oddzielne kwiaty męskie i żeńskie wytwarzane są na tym samym osobniku. Kwiaty te są

niepozorne, pozbawione okwiatu i zapylane niemal wyłącznie przez wiatr.

Kwiat żeński (np. u sosny jest nim szyszka żeńska) składa się z owocolistków z zalążkami. Owocolistck to przekształcony liść zarodnionośny (porów, rozdz. o paprotnikach. 7.4.5.3.5.1, zaś zalaźek zbudowany jest z osłonek i ośrodka (ryc. 7-53, 7-63). Ośrodek zalążka ftdROBMa aiłltnmporangium. Znajduje się w nim diploidalnakomÓltamitflOTysanuikrOiiPOI^. która dziehsię

rięw^kolcńie haploidalnc: wielokomórkowy makrogamcłofil. zwany też bielmem PKmiUmn lub

i