DSCN6363 (Kopiowanie)

rozdzielane losowo do komórek potomnych (a zatem niektóre osobniki w klonie mogą ich nie posiądą. Cząstki kappa replikują się niezależnie od podziałów jądrowych. Osobniki zawierające te specyfic^ twory wytwarzają i wydzielają do otoczenia cząstki zabójcze, które są toksyczne dla pantofelka* ( Produkowanie cząstek zabójczych jest zatem przykładem konkurencji). Oczywiście, cząstki zabójcy nic działają na te pantofelki, które zawierają cząstki kappa. Wydzielanie porcji takiej trucizny mieć miejsce co pięć godzin. Jeśli jednak osobnik nie zawierający cząstek kappa (a zatem wrażliwyn, działanie cząstek zabójczych) przed zetknięciem się z trucizną połączy się w procesie koniugaj z osobnikiem zawierającym cząstki kappa. może nastąpić przekazanie tych nukleoproteidów komórt* wrażliwej, która sama w ten sposób staje się zabójcza dla innych. Uważa się, że cząstki kappa mogą być analogiczne z wirusami.

Bardzo ciekawą grupą orzęsków są svsvdlaczki (Stectoria), przez niektórych badaczy wyodrębniane w oddzielną klasę. Ich młode, urzęsione osobniki pływają swobodnie, natomiast z czasem przytwierdzają się do podłoża za pomocą “nóżki*' i prowadzą wówczas życie osiadłe (ryc.7. 36). Tracą wtedy rzęski (choć zachowują ich ciałka podstawowe), natomiast ich ciało pokrywają pęczki delikatnych rureczek cytoplazmatycznych zwanych tentakulami. Tentakule służą do zdobywania pokarmu. Niektóre są wyrzucane (jak harpun), inne przysysają się do ofiary jak mach ośmiornicy; w większości tentakule wydzielają substancje toksyczne.

7.43.1.2. Klasa: sporowce (Sponłz.oa)

Do sporowców należą liczne gatunki pierwotniaków pasożytniczych. Są niejednokrotnie bardzo małe (sporowiec Tlieileriaparva ma wielkość 1 -2 pm i jest najmniejszym ze znanych pierwotniaków) i często o uproszczonej budowie. Nie posiadają narządów ruchu ani wodniczek tętniących (przenoszone są z prądem krwi i ich komórki są izotoniczne z płynami tkankowymi). Większość z nich w fazie wzrostowej żyje wewnątrz komórek gospodarza. Jako przystosowanie do pasożytniczego trybu życia wytworzyły zjawisko wielokrotnego podziału oraz często zmieniają zaatakowane organizmy. Dlatego też w parazytologii (nauce o pasożytnictwie) stosuje się pojęcie żywiciela pośredniego i żywiciela ostatecznego.

Zjawisko przedostania się pasożyta do organizmu żywiciela nazywamy inwazją (wniknięcie

Żywiciel ostateczny to ten, w którego organizmie zachodzi proces płciowy pasożyta - powstanie zygot)’. W ciele żywiciela pośredniego mogą natomiast mieć miejsce procesy rozmnażania bezpłciowego.

-------- ¹    -—    - - 1    1    —i

chorobotwórczych bakterii lub wirusów określamy - jak pamiętamy - mianem zakażenia).

Sporowce z rodzaju F*lasm odium, zwane po polsku zarodżcami. wywołują u człowieka groźne choroby, określane wspólnym mianem zimnicy (malarii). Zarodźcc wykazują cykl rozwojowy typu I (trofozoity są haploidalne) i mają dwóch żywicieli (ryc. 7-37). Żywicielem ostatecznym jest samica komara (u komarów tylko samiec ssą krew, samce odżywiają się sokami roślin), zaś żywicielem pośrednim człowiek. Zarażony komar nakłuwa skórę człowieka i wraz ze śliną wprowadza postacie inwazyjne pierwotniaka, zwane sporozoitami. Sporozoit (ryc. 7-37) przenika z krwią do komórek wątroby, śledziony, szpiku lub węzłów chłonnych i wytwarza w nich formę picrścieniowatą (określana iakoschizontl.Ten okres choroby nazywamy schizogonią pozakrwinkową; może on przebiegać bez objawów. Pasożytujący w komórce schizont ulega wielokrotnym podziałom, wytwarzając merozoltY. Te postacie powodują rozpad komórki, wydostają się na zewnątrz i zarażają następne komórki. Kiedy liczba merozoitow * oiganizmie sięgnie 8- IO tysięcy, część z nich atakuje krwinki czerwone; jest to stadium sshksłuoni' kminkowej W krwinkach czerwonych pasożyt ma postać pierścienia lub sc bizon ta. ulęgąjącegP podziałom 1 rozpadającego się na liczne nicrowiily. które atakują następne krwinki czerwono. /iiisavh>>' przez pasożyty krwinki rozpadają się mniej więcej w tym samym czasie (pow od ująć także uszkodwi*

„    iwTBwjw

liwu ciel* oddsfcia

jjinumi (komarze) < ątuddi pośredniego tt l’. ąwoaiity (smukłe | 1. jtfegoaia pozakt i,,«ttkmątroby- hep ).walanie merozoitó] 43 - kolejne postacie iKkŚMMk

i. acraKity opuszczaj - - uikiogametocyi i |

11    - rnkrogameiocyt u

12    - mohueme mikroJ 1J - ołrogamMy,

U-zawodnienie. 13 -K-typia wnikająca t I7jt • iporogoma w 9

Po kilku dniacł i aakrogametocyty. ■agą zostać wessar W jelicie owada z | raltrogameta. Połąc waneiookinttą. O.

•Tietrzu zachodzi p PWstiaa wielu spo kanara. Mogą teraz ^nie zygota jest c

W Europie Pohl WwiPlasmodi

„.-^malaria

Me

następują u

'^tarawŁ"' •    ■