DSCN6484 (Kopiowanie)

Robotnica pszczoły po odwiedzeniu kwiatu sczesuje pyłek ze p»tgo ciała za pomocą szczoteczek (szczoteczki - złożone z gęsto zgromadzonych szczecinek - posiada na wszystkich odnóżach) na największe szczoteczki, tzn. III paty odnóży. Następnie za pomocą grzebyka (tyc. 7-127) przenosi pyłek ze szczoteczki jednej nogi do koszyczka nogi przeciwległej, grzebyk czyści piętką i tąż samą piętką ugniata pyłek w koszyczku w sporą kulkę. Taka kulka - przynoszona do ula - określana jest przez pszczelarzy mianem "obnóża".

_n .    . .    ..    ,    . . , Ryc. 7-127. Schemat budowy odnóży

Pszczoły miodne - jak juz wspomniałem - są od wieków ołowiowych III pary u pszczoły miodnej hodowane przez człowieka, ze względu na pożytki, do których (A - od strony zewnętrznej, B - od strony należą przede wszystkim miód, wosk, mleczko pszczele i kit wewnętrznej) (JD). pszczeli. Miód jest produktem przeróbki nektaru, spadzi i soków roślinnych, częściowo przetworzonym w wolu, a następnie dojrzewającym w plastrach. Zawiera on 60 - 80% glukozy i fruktozy, 5 -11 % sacharozy i melecytozy, około 20% wody, 5% dekstryn, poza tym sole mineralne, witaminy, olejki eteryczne: jest cennym lekiem i artykułem spożywczym (zwłaszcza np. dla rekonwalescentów). Mleczko pszczele zawiera wiele witamin i niedokładnie jeszcze poznanych substancji; jest cennym lekiem, używane poza tym bywa do celów kosmetycznych. Kit pszczeli (propolis) służy pszczołom do powlekania ścian ula, zaklejania szczelin, a także np. do “zacementowywania" dużych zwłok intruzów, którzy zostali uśmierceni podczas prób przedostania się do ula (inne owady, myszy itp). Jest to lepka masa, wytwarzana z żywic roślinnych, wosku, pyłku i cząstek gleby. Kit pszczeli stosuje się w medycynie do leczenia trudno gojących się ran, blizn, a także w stomatologii (ma on bowiem właściwości odkażające); natomiast nie powinien być spożywany. Wosk pszczeli jest wydzieliną gruczołów odwłokowych robotnic. Jest on mieszaniną kwasów tłuszczowych, wyższych alkoholi, estrów i węglowodorów i służy pszczołom do budowy plastrów i mateczników; w przemyśle jest używany do wyrobu past, świec itp.

Aby społeczeństwo owadzie mogło funkcjonować, konieczny jest - jak w każdej społeczności - wspólny “język”, za pomocą którego poszczególni członkowie kolonii mogą porozumiewać się dla wykonania czynności. Owady posługują się językiem ruchów, dźwięków i feromonów - specjalnych substancji zapachowych, które są wydzielane do środowiska i powodują określone sposoby zachowania jako reakcje na bodziec. Wprawdzie na podstawie dawniejszych badań sądzono, iż pszczoły nie posiadają słuchu, jednak najprawdopodobniej taki wynik doświadczeń uzależniony był od przyjęcia złych metod badawczych. Błonkówki te reagują na wibracje o określonej częstotliwości. Wiadomo bowiem, że pszczoła nastawiona agresywnie wydaje brzęczenie o zupełnie innym brzmieniu niż pszczoła podniecona znalezieniem pożytku; a obydwa rodzaje dźwięków są bezbłędnie odbierane przez inne pszczoły, które albo atakują intruza, albo też usiłują dowiedzieć się o miejscu znajdowania się pokarmu.

W przypadku informowania o usytuowaniu pożytku pszczoła wykonuje szereg ruchów, określanych mianem “tańca” (za rozszyfrowanie reguł tych ewolucji ruchowych Austriak K. von Frisch dostał w 1973 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny). Z samego ranka z ula wylatują pszczoły “oblatywaczki” (czyi i zwiadowczynie). Jeżeli znajdą nektar i pyłek, zbierają go i przylatują do ula. Tu siadają na pionowej powierzchni plastra i określonym brzęczeniem dają znać o sukcesie; inne robotnice zbiegają się i z zapachu przyniesionego pożytku dowiadują się, co można zebrać, zaś z obserwacji ruchów zwiadowczyni uzyskują informację o położeniu kwitnących roślin. Wyróżnić możemy trzy rodzaje “tańca”. Jeżeli pożytek jest bezpośrednio w pobliżu ula, pszczoła “•K/y "taniec okrężny” albo “taniec sierpowaty” (ryc. 7 -128A.B) - zatacza okręgi raz w jednym, raz | drugim kierunku. Inne robotnice posuwają się za nią i po kilku okrążeniach wylatują z ulu. we *v/*ilicli kierunkach, poszukując pożywienia w pobliżu. Jeżeli pożytek jest w odległości większej niż