DSCN6431 (Kopiowanie)

7.4.6.3.1.1. Podtyp: Parzydełkowce (Cnidaria)

k.zmysłowa

k. Śródmiąższowe

PO*-³⁰⁰* kgruczotowo

onlorocyl

Parzydełkowce powstały zapewne w tej samej linii ewolucyjnej, co inne zwierzętai(zwyjąikio, gąbek), ponieważ mają centralnie położoną jamą chlonąco-trawiącą, która łączy się ze Środowisk*,, zewnętrznym poprzez otwór (pełni on zarazem funkcję otworu gębowego i odbytowego) Upraszczając prawo biogenezy. możnaby powiedzieć, że “zatrzymały się" w rozwoju ewolucyjnjjj na etapie odpowiadającym wczesnej gastrali (tzn. na etapie wykształcenia ektodermy i entodenny) Zauważyć u nich też można "zaczątki" przyszłych tkanek, takich jak nabłonkowa, łączna, nctwon, i mięśniowa. Ektodcrma (tyc. 7-84) zawierapar/ydełka (broń zaczepno-odpomą). a także wlókienk, mięśniowe, komórki nerwowe i zmysłowe i odchodzące od nich włókna przewodzące podniety Wewnętrzna entoderma przyswaja składniki pokarmowe.

Ryc. 7-84. Schemat budowy polipa stułbioplawa (A) oraz schemat budowy mikroskopowej ściany polipa (B) (JD).

^s,°P^a gonada pow.30x

Jednak w odróżnieniu od większości zwierząt (które są dwubocznie a więc bilateralni^ symetryczne) paizydcłkowce odznaczają się symetrią promienistą. Oznacza to, że jednako* narządy rozmieszczone są w jednakowych odstępach wokół osi głównej, zaś przechodzące prztnt narządy linie prostopadłe do osi głównej noszą nazwę promieni (lub osi drugiego rzędu).

Parzydcłkowce nazwę swą zawdzięczają obecności wspomnianych iuż parzydełek (nematocyst), zawartych w komórkach parzydełkowych (knidoblastach), które powstają w ektodermie z komórek intcrstycjulnych i obecne są w największych ilościach zwłaszcza na ramionach chwytnych (czulkachi Parzydełka mogą służyć jako narządy ruchu, przede wszystkim jednak są to otgany chwytne U obronne (tyc. 7-84). Na zewnątrz komórki wystaje kolec (knidocyl), służący do odbierania podniet Natomiast wnętrze komórki wypełnione jest cieczą pod ciśnieniem i zawiera spiralnie zwiniętą pustą w środku nić. Pod wpływem bodźca (np. dotykowego) knidocyl odsłania pokrywkę komórki i wówczas ciśnienie cieczy wyrzuca nitkę (parzydełko) na zewnątrz. Parzydełka można podatki na trzy rodzaje: penetranty (o niciach zakończonych haczykami lub kolcami, które przebijającak ofiary i zwykle wstrzykują białkową truciznę, dodatkowo paraliżującą zdobycz), wolwenty (o niciach zaopatrzonych w drobniutkie szczecinki, które “przylepiają” się do ciała ofiary) i glutynanty - do bardzo długie, które oplatają ofiarę, lecz mogą także służyć do poruszania się.

Innym elementem odróżniającym parzydełkowce od pozostałych zwierząt są występujące w nabłonku ektodermalnym i entodermalnym komórki mięśniowe, a właściwie nabłonkowo-mięśniowe (jak pamiętamy z rozdziału o tkankach, komórki mięśniowe powstają z mezenchymy lub mezodomyt pełnią one funkcje motoryczne, choć zarazem spełniają rolę komórek nabłonkowych (pokiywającyvft)i a także - w entodermic - mogą pobierać pokarmy (komórki trawienno-mięśniowe). Komórki zmysW i nerwowe występują w ektodermie, natomiast w entodennie - komórki gruczołowe, wydzielaj#* enzymy trawienne. Komórki interstycjalnc sapluripotencialne. czyli wykazują wicie możliwości-W znaczy przekształcić się mogą w każdy z pozostałych rodzajów komórek.

Parzydełkowce dzielimy na trzy gromady: stułbiopławy, krążkopławy i koralowy Przedstawiciele każdej z tych gromad mogą występować pod dwiema postaciami o różnej butto»^K osiadłego polipa albo wolnej, swobodnie pływającej msiiiUźŁ

Stułbiopławy (Hydmzoa), których typowym przedstawicielem jest słodkowodna (Hydrat, mogą żyć pojedynczo lub w koloniach. Najczęściej spotykaną formą morfologicwśF polip (ryc. 7-84,7-86). Polipy przeważającej większości gatunków stułbiopławów są nto»*