DSCN6544 (Kopiowanie)

2J4

Biologia - npetytorlum dla kandydatów na

akademia medycau

pędami bambusa, panda maia), łasico watę (łasica, gronostaj, tchórz, fretka, kuna, soból,

tajy I aiy jiyuuiiii inuiii/uoa.    ₀-------V’

rosomak, borsuk, skunks, wydra), wiwerowatc. hienowatc i kotowatc (kot, żbik. tyś, puma. lew, tygrys, pantera, jaguar, gepard). Są palcochodne, ich ostatnie człony palców przekształcone są w pazury, które u kotowatych mogą być chowane i wysuwane. Drapieżne mają bardzo dobrze wykształcone kły, a ostatnie przedtrzonowcc w szczęce i pierwsze trzonowce w żuchwie tworzą ostre obcęgi do miażdżenia kości i cięcia pokarmu.

Plctwonoeie (Pinnipcdia) są przystosowane do nurkowania i pływania; na lądzie poruszają się niezgrabnie. Ich nozdrza są zamknięte i otwierają je dopiero specjalne mięśnie. Kości nasadowe kończyn są skrócone, zaś palce dłoni i stóp spięte błoną pławną i przekształcone w płetwy. Żyją głównie w stadach, żywią się przede wszystkim rybami. Rząd dzielimy na trzy rodziny: uszatki, morsy i foki (w Polsce pojawiają się foki pospolite, foki szare i foki obrączkowane).

to ssaki wyłącznic wodne, na ogół osiągają duże rozmiary i nie są zdolne do

poruszania się po lądzie. Odnóża przednie mają przekształcone w płetwy, odnóża tylne zanikły, zaś ogon zakończony jest poziomą płetwą. Nozdrza umieszczone na szczycie głowy. Porozumiewają się za pomocą ultradźwięków, które służą im też do echolokacji (np. stad ryb). Walenie dzielimy na dwa podrzędy: u drapieżnych zębowców (delfiny, morświny, orki, kaszaloty) występuje wtórny homodontyzm i zwiększenie liczby zębów. Fiszbinowce (wale, płetwale) nie posiadają zębów, mają natomiast płaty fiszbinu (twór naskórka odpowiadający fałdom podniebienia), które zwieszają się z podniebienia, tworząc filtr, zatrzymujący drobne skorupiaki, będące głównym pożywieniem tych największych obecnie ssaków. Delfiny wykazują bardzo wysoki poziom inteligencji, przewyższający niektóre gatunki małp.

Góralki (Hyracoideal to małe roślinożerne ssaki Afryki i Azji, o wielu prymitywnych cechach. Stopochodnc, palce mają zaopatrzone w kopytka.

Słonie (Proboscidea) to obecnie największe ssaki lądowe; są roślinożerne i mają trąbę (powstałą przez wydłużenie górnej waigi i nosa), spełniającą różne funkcje. Szczególnie duże są górne siekacze (ciosy), o stałym wzroście; poza tym u słoni są tylko zęby policzkowe (po każdej stronie żuchwy i szczęki 3 mleczne i 3 stałe, z tym, że rosną one po kolei, tak iż jednorazowo są dwa zęby w żuchwie i dwa w szczęce. Ostatnia para trzonowców pojawia się około 30 roku życia i po zużyciu dalsze zęby się nic rozwijają, co ogranicza wiek słonia).

Syreny (Sirenia) są wyłącznie wodne, rośl inożeme, niezdolne do poruszania się po lądzie. Ich kończyny przednie przekształciły się w płetwy, tylne zanikły, na końcu ogona jest pozioma płetwa. Otwory nosowe z przodu pyska. Do dziś dotrwały diugonie i manaty.

Słupozchne (Tubulidentata) to afrykańskie owadożeme ssaki o zębach w kształcie słupków. Jeden jedyny gatunek - mrównik - żyje w Afiyce, prowadzi nocny tryb życia, żywiąc się wyłącznie termitami.

Nieparzvstokopvtne (Pcrissodactyla) obecnie są coraz rzadsze. Są to duże ssaki roślinożerne, które dzielimy na trzy podrzędy: koniowate (konie, zebry), tapirowate i nosorożcowate. Koniowate są kopytochodne (chodzą na strzałce trzecich palców kończyn - porów. ryc. 7-175), tapiry palcochodne, a nosorożec stopochodnc.

Ryc. 7-17$. Porównanie budowy palca człowieka tzaopatrzonego w paznokieć), pazura ssaka drapieżnego i kopyta konia; bg - blaszka grzbietowa: bp - blaszka podstawia; op - opuszka palca.

Par/yalokopytne (Artiodactyla) poruszają się na czubkach palców III i IV, Wyróżniani) d"J wyraźne podr/ędy: nicprzcżuwającc (świnie, dziki, hipopotamy) i przeżuwacze (wielbłądy, lamy. jelenie, tamy. żubry, bizony, krowy, bawoły, muflony, owec, koziorożce, kozice, kozy. antylopy, okapi, I) ml'¹