DSCN6567 (2)

częściej określenie „turysta” bywa używane jako ironiczny przydomek kogoś, kto zadowala się doświadczeniami w sposób oczywisty nieautentycznymi.

Ideałem różnorodnego poznawania, jaki stoi przed turystami,jest autentyczne,zdemistyfikowa-n e doświadczenie pewnego aspektu jakiegoś społeczeństwa lub osoby. W pewnym czasopiśmie ukazującym się poza oficjalnym obiegiem anonimowa autorka z zapartym tchem opisuje wrażenia, jakich doznawała w trakcie wyzwolicielskiego, wszechkobiecego tańca, kiedy to - jak sądziła - mogła odrzucić fasadę zachowywaną zwykle w obecności mężczyzn:

W końcu mężczyźni wycofali się za drzwi. A my tańczyłyśmy - każda z każdą. W kręgach, w szpalerach, trzymając się za ręce, ramię w ramię, klaszcząc i skacząc - grupa ludzi jako takich. Pamiętam tak wiele innych tańców, par, kobiet i mężczyzn, siedzących i patrzących, nawet nie rozmawiających ze sobą. Jak mogłam godzić się na to nienawistne, zazdrosne, oparte na posiadaniu parowanie się? My, kobiety, tak rzadko i nieudolnie wyrażałyśmy ogrom naszej energii, życia i zmysłowości. Ale tamtej soboty to właśnie czyniłyśmy. Kobiety z orkiestry nie dawały występu, nie współzawodniczyły, ale grały i śpiewały razem z nami, z tymi, które tańczyły. A my tańczyłyśmy - z ekspresją, dla wszystkich innych i razem z innymi³.

Wcześniejszą, jednostronną wersję tego powiązania między prawdą, bliskością a współudziałem w życiu toczącym się za sceną można odnaleźć w tekstach poświęconych etnograficznym metodom gromadzenia danych. Margaret Mead pisała:

Antropolog nie tylko notuje fakt istnienia sago w miejscowej diecie, lecz i sam je spożywa, choćby tyle, by wiedzieć, jak to jest, gdy czuje się jego ciężar w żołądku; nie tylko słowami i fotografią rejestruje ciasny uścisk dziecięcych rąk wokół szyi, lecz nosi dziecko i czuje

ucisk na tchawicy; spieszy się lub ociąga, idąc na ceremonię; klęczy na pól oślepiony kadzidłem, podczas gdy przemawiają duchy przodków albo gdy bogowie nie chcą się objawić. Antropolog wkracza w tę scenerię i obserwuje...⁵

Cytowani autorzy wpisują w swoje komentarze podstawowe rozróżnienie na fałszywą fasadę i intymną rzeczywistość, a rozróżnienie to nie jest dla nich problematyczne: kiedy dana osoba, będąca obserwatorem, wchodzi za kulisy, czy też poza „dekoracje”, prawda rzeczywistości zaczyna objawiać się sama mniej czy bardziej automatycznie.

Po dokładniejszym zbadaniu tych kwestii okazuje się jednak, że nie jest wcale łatwo poznać prawdziwy mechanizm działań na poziomie jednostkowym i społecznym. To, co brane za rzeczywiste, może być w istocie przedstawieniem opartym na strukturze rzeczywistości. Goffman ostrzega na przykład, że w pewnych sytuacjach trudno oddzielić strefę sceny od strefy kulis i że niekiedy jedna ulega przekształceniu w drugą:

...możemy obserwować awans domu, w którym kuchnia, mająca niegdyś własne kulisy, staję się najmniej reprezentacyjną częścią, chociaż jednocześnie coraz bardzięj nadaje się do pokazywania. Można także obserwować ten osobliwy ruch społeczny, który doprowadził niektóre fabryki, statki, restauracje i domostwa do wyczyszczenia zaplecza do tego stopnia, że występujący tam członkowie zespołów są niczym mnisi, komuniści czy niemieccy radni I zawsze na posterunku - i nie istnieje miejsce, którego fasada nie byłaby pilnie strzeżona, publiczność zaś ogarnia chęć oglądania tego, co zostało dla niej przygotowane. Jednym z najnowszych przykładów są płatne karty wstępu na próby orkiestr symfonicznych⁵.

W opisanych przez Goffmana sytuacjach nie ma takiego podziału na fasadę i kulisy, który pozwalałby bez trudu wyróżniać same działania jako takie i autentyczne

149