DSCN6703 (Kopiowanie)

Największy gruczoł w organizmie wytwarza także szereg białek. Przede wszystkim są to albumiay oraz niektóre globuliny, występujące w osoczu (z wyjątkiemy-globulin, czyli przeciwciał, powstających w układzie immunologicznym). W wątrobie powstają też lipoproteiny i niektóre białka układu krzepnięcia krwi (np. protrombina i prokonwertyna) oraza-fetoproteina (wytwarzana głównie w okresie płodowym). U osoby dorosłej y-fctoproteina wytwarzana jest w ilościach śladowych, a wzrost jej poziomu w surowicy świadczy zazwyczaj o powstaniu nowotworu (najczęściej wątroby).

Hormony wytwarzane w wątrobie to przede wszystkim somatomedyny (czyli inaczej czynniki wzrostu), angiotensynogen i 25-dezoksycholekalcyferol. Somatomedyny—syntetyzowane pod wpływem hormonu wzrostu — powstają także w innych tkankach (np. w chrząstce). U człowieka najważniejsze z nich to: czynnik I wzrostu insulinopodobny (IGF-I. czyli somatomedyna C) i czynnik II wzrostu insulinopodobny (IGF-II). Oba te czynniki - podobnie jak relaksyna - spokrewnione są z insuliną. Angiotensynogen (porów, rozdz. 8.8.2.8.) jest glikoproteiną, która przekształcana jest przez reninę w angiotensynę I (dekapeptyd nie wykazujący aktywności biologicznej), a następnie (pod wpływem konwertazy angiotensyny) w angiotensynę II - podnoszącą ciśnienie krwi. 25-dcz-oksykalcyferol powstaje w wątrobie z witaminy D₃, a następnie w nerce jest metabolizowany do czynnego hormonu — 1,25-dezoksycholekalcyferolu, który umożliwia wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym.

Dzięki wątrobie możliwe jest także utrzymywanie stałego poziomu glukozy we krwi. Prawidłowe stężenie tego cukru u zdrowego człowieka powinno wynosić od 4,44 do 6,66 mmol/1 (tj. 80-120 mg%). Po posiłku poziom glukozy we krwi jest wyższy, ale w obecności insuliny hepatocyty wychwytują glukozę i magazynują ją w postaci glikogenu. Jego ilość wystarcza na 2-3 dni głodzenia. Glukoza jest uwalniana z glikogenu wątroby pod wpływem glukagonu lub adrenaliny; niektóre hormony koty nadnerczy (np. hydrokortyzon) powodują powstawanie glukozy z aminokwasów.

W wątrobie magazynowany jest także szereg witamin, np. witamina A (retinol) w postaci palmi-tynianu gromadzona jest w komórkach gwiaździstych. Witamina A wytwarzana jest także z karotenu. Poza tym w dużych ilościach magazynowane są w wątrobie witaminy D, K i B_ir

Jako największe laboratorium ustroju wątroba wytwarza także znaczne ilości ciepła, które przenoszone jest przez układ krążenia do innych narządów.

8.8.6.S.6. Trzustka (łac.: pancreaś)

Trzustka (lac.:partcreas) to nie tylko prawdziwa „fabryka” enzymów trawiennych, lecz to także narząd wewnątrzwydzielniczy. produkujący hormony (o czym była mowa w rozdziale 8.8.2.11.).

Ryc. 8-103. Budowa mikroskopowa wysepki i dwóch kanalików wydzielniczycb trzustki (JD)

U dorosłego człowieka trzustka waży od 70 do IlOg i składa się zwykle z trzech części: głowy, trzonu i ogona. Leży ona poza otrzewną i nie posiada łącznotkankowęj torebki. Od trzustki odchodzą dwa przewody: przewód trzustkowy i przewód trzustkowy dodatkowy, oba uchodzące do dwunastnicy. Część zewnątrzwydzielnicza (ryc 8-103) trzustki zbudowana jest ze zrazików (część we-wnątrzwydzielnicza została omówiona w rozdziale 8.8.2.11.), a te z kolei utworzone są z pęcherzyków, komórki pęcherzykowe trzustki mają kształt piramidalni i można w nich wyróżnić dwie odrębne, inaczej barwi*-* się części. Część centralna i podstaw nu zawiera jądro I bardzo dobrze rozbudowaną siateczkę iródpla/nwt\>-<M szorstką (co przemawia za intensywną produkcją łwK¹