DSCN6734 (Kopiowanie)

I

183

i Ekologia

Innymi czynnikami powodującymi zmiany w liczebności populacji są:

• konkurencją wewnatrzgatunkowa - pomjędzy osobnikami tej samej populacji;

- konkurencja miedzy gatunkowa-pomiędzy populacjami różnych gatunków.

Podobnie jak w przypadku zależności ofiara - drapieżca konkurencja może spowodować znaczne obniżenie liczebności populacji. Weźmy pod uwagę sytuację, w której dany gatunek zwiększa liczbę osobników na określonym terenie. Po pewnym czasie robi się coraz większe zagęszczenie na tym obszarze i między osobnikami dochodzi do rywalizacji o pożywienie, którego siłą rzeczy staje się coraz mniej. Tak samo może dochodzić do konkurencji między różnymi gatunkami znajdującymi się na tym terenie. W wyniku tego pewna ilość osobników ginie w walce, inna z głodu i w ten sposób zmniejsza się liczebność populacji.

W sytuacji dużego zagęszczenia istnieje również ryzyko rozprzestrzeniania się chorób-co też może być czynnikiem dziesiątkowania populacji.

Nierozerwalnie z pojęciem fluktuacji są związane dwa inne pojęcia, mianowicie rozrodczość (czyli stosunek liczby nowo urodzonych osobników do liczebności populacji) oraz śmiertelność (stosunek liczby zmarłych osobników do liczebności populacji).

Możemy wyróżnić trzy podstawowe krzywe przeżywania (ryc. 9-3):

-    krzywa I typu, w której śmiertelność do pewnego I wieku jest niewielka, a po przekroczeniu określonej granicy zaczyna gwałtownie rosnąć. Dotyczy to pizede wszystkim populacji większości ssaków, m.in. człowieka;

-    krzywa II typu, w której śmiertelność jest jednakowa bez względu na wiek osobników. Powoduje to równomierny spadek przeżywalności w czasie. Ten typ jest charakterystyczny dla roślin, których nasiona gromadzone są w glebie;

-    krzywa III typu przedstawia populację, w której wysoka śmiertelność dotyczy młodych osobników, natomiast starsze osobniki cechuje duża pizeżywalność.

Jest to charakterystyczne m.in. dla populacji większości ryb, gadów i wielu innych. W ich przypadku    wiek

występuje bardzo duża dysproporcja liczby żywych    Ryc. 9-3. Krzywe przeżywania

osobników dorosłych w stosunku do ilości złożonych jaj.

Innym czynnikiem wpływającym na zmiany liczebności populacji (aczkolwiek w mniejszym stopniu, gdyż nie dotyczy wszystkich populacji) jest rozprzestrzenianie.czyli przemieszczanie się osobników do wewnątrz lub na zewnątrz populacji albo w obie strony jednocześnie. Zależy ono w głównej mierze od ruchliwości osobników. Wyróżniamy trzy główne formy rozprzestrzeniania:

; emigracja - jest to opuszczanie populacji przez osobniki (ruch na zewnątrz);

-- imigracja, w przypadku przybywania nowych osobników z zewnątrz populacji (ruch do wewnątrz);

- migracja, jest to przemieszczanie się osobników w obie strony, czyli zarówno do populacji jak i | niej (ruch na zewnątrz i do wewnątrz).