DSCN6723 (Kopiowanie)

172 Biologia - repetytorium

go wypełnienia krwią zarówno tętnic, jak i żył w błonie śluzowej, co powoduje pękanie naczyń i martwicę komórek w warstwie czynnościowej. Krew wraz z martwiczo zmienionymi fragmentami błony śluzowej przedostaje siędo jamy macicy, a następnie poprzez pochwę na zewnątrz. Krwawienie jest objawem zewnętrznym fazy złuszczania; od momentu pojawienia się krwi najlepiej liczyć początek cyklu miesięcznego. W trzonie i dnie macicy pozostaje jedynie warstwa podstawna, a w niej dna gruczołów (w szyjce i w cieśni macicy do zmian menstruacyjnych nie dochodzi). Tkanka łączna warstwy podstawnej oraz nabłonek dna gruczołów stanowić będą elementy niezbędne do regeneracji błony śluzowej.

Po fazie złuszczania następuje faza wzrostu, zachodząca pod wpływem estrogenów. Następują liczne podziały mitotyczne (zarówno w komórkach nabłonkowych, jak i w komórkach tkanki łącznej) i dochodzi do odbudowy warstwy czynnościowej błony śluzowej. Między 14a 16 dniem od początku cyklu (czyli od pojawienia się krwawienia miesięcznego) następuje owulacja w jajniku (czyli uwolnienie komórki jajowej), lecz faza wzrostu trwa przeważnie jeszcze dzień lub dwa dłużej.

Faza wydzielnicza uzależniona jest od wydzielania progesteronu (a zatem od powstania ciałka żółtego w jajniku). Pod wpływem tego hormonu błona śluzowa ulega dalszemu pogrubieniu, osiągając 5-6 mm. Jej komórki przekształcają się w tzw. komórki doczesnej (lub doczesnowe), magazynujące tłuszcze i glikogen. Wzrasta liczba naczyń krwionośnych, poszerzają się i powiększają gruczoły -błona śluzowa jest gotowa na przyjęcie (zagnieżdżenie się) zarodka. Jeżeli dojdzie do implantacji, to powstanie łożysko i wydzielana przezeń gonadotropina kosmówkowa będzie pobudzać wydzielanie progesteronu i estrogenów - najpierw przez ciałko żółte, a następnie tę funkcję przejmie samo łożysko. W takim przypadku rozpoczyna się ciąża i nie dochodzi do krwawienia miesięcznego. Natomiast w przypadku nie zapłodnienia komórki jajowej, ciałko żółte ulegnie stopniowemu zanikowi i dojdzie do spadku poziomu estrogenów i progesteronu, a w następstwie do niedokrwienia błony śluzowej macicy. Ponowne rozszerzenie naczyń krwionośnych spowoduje fazę złuszczania -jak to już uprzednio opisałem.

Najgrubszą warstwą macicy jest jej błona mięśniowa, zbudowana z komórek mięśniowych gładkich (miocytów). W okresie ciąży w błonie mięśniowej macicy zachodzą bardzo wyraźne zmiany, polegające przede wszystkim na przeroście (zwiększeniu wymiarów komórek), jak i rozroście (zwiększeniu liczby miocytów). Komórki mogą zwiększać swoje wymiary nawet 20-krotnie. Zaawansowanie ciąży jest często określane na podstawie położenia dna macicy. W 8-10 tygodniu ciąży dno macicy wyczuwalne jest nad spojeniem łonowym; w 24 tygodniu sięga pępka, a w 36 tygodniu dochodzi do wyrostka mieczykowatego mostka. Jednocześnie wydzielane przez ciałko żółte hormony (głównie progesteron i relaksyna) hamują czynność skurczową macicy. W momencie porodu czynność skurczowa macicy - niezależna od woli, bo narząd ten zbudowany jest z mięśni gładkich nasilana jest przede wszystkim przez oksytocynę - hormon podwzgórza, wydzielany w tylnym płacie przysadki mózgowej.

Pochwa (łac.: vagina) jest kanałem, który ma różną długość (przeważnie 6 do 12 cm) i łączy dolną część szyjki macicy ze sromem. Ściana pochwy zbudowana jest z trzech warstw: I. leżącej wewnętrznie błony śluzowej, 2. bardziej na zewnątrz od niej błony mięśniowej i 3. przydanki. Błona śluzowa wysłana jest nabłonkiem wielowarstwowym nierogowaciejącym płaskim. Błona mięśniowa zbudowana jest z nieregularnie rozmieszczonych pęczków miocytów (komórek mięśniowych ghul^-kich), zaś przydanka składa się z tkanki łącznej włóknistej. W błonic śluzowej w ciągu cyklu miesięcznego zachodzą istotne zmiany, związane z działaniem hormonów i zc względu na stosunkowo jg||§ możliwość ich badania są wykorzystywane klinicznie. Służą temu badaniaroaiiiiany pochmtaja' /łuszczone komórki pochwy pobiera się w drodze wymazu z bocznego sklepienia pochw y I barw' zazwyczaj metodą Shorra. Metoda ta umożliwia odróżnienie komórek o cytoplazmic kwasoehłomW

liiKfy¹

spaw

iśfes

żkżąc]

Ihśćczę

jaiynie'

| Jowoduj St) ..

§1