DSCN6731 (Kopiowanie)

Do drugiej grupy zależności (niekorzystnych) zaliczamy:

- amensalizm - ma miejsce wtedy, gdy czynności życiowe jednej populacji szkodzą drugiej, przy czym jest to relacja jednostronna, np. bobry, których żeremia stwarzają zbyt dużą wilgotność niekorzystną dla wielu populacji;

- allelopatia - występuje w sytuacji gdy jeden gatunek ogranicza rozwój drugiego za pomocą substancji szkodliwych np. chemicznych (choć nie czerpie z tego żadnych korzyści, ale nie ponosi również strat). Zależność taką można zauważyć np. u orzecha włoskiego, w którego najbliższym otoczeniu rzadko kiedy występują inne rośliny. Wynika to z występowania w oiga-nach drzewa (np. w zrzucanych na zimę liściach) chitonu, utrudniającego rozwój innym gatunkom. Grzyb pędzlak wydziela substancję antybakteryjną - penicylinę (patrz rozdz. 1A 22 i 7.4.2.2.5);

- konkurencja, występuje u osobników zajmujących ten sam obszar i charakteryzujących się podobnymi wymaganiami. Może występować konkurencja wewnątrzgatunkowa (w przypadku osobników z jednej populacji), lub międzygatunkowa (w sytuacji, gdy rywalizują ze sobą różne populacje). W konsekwencji rywalizacja prowadzi do wyeliminowania słabszych osobników lub wyparcia mniej odpornego gatunku. Tak stało się np. w Polsce w przypadku rodzimych gatunków raka (rzecznego i stawowego), którezostały wyparte przez raka amerykańskiego;

- drapieżnictwo. polega na tym że jedna strona (drapieżca) korzysta na szkodzie drugiej (ofiara), przy czym ta druga ponosi śmierć. Drapieżca łapie ofiarę, zabija i zjada, aby przeżyć. Zawsze obowiązuje zasada, że koszty energetyczne zdobycia pożywienia muszą być mniejsze niż zysk. Drapieżcy w wyniku ewolucji coraz lepiej przystosowują się do swojej roli, w związku z czym ofiary też musiały rozwinąć pewne cechy. Są dwa rodzaje obrony przed drapieżnikami. Pierwszy z nich to obrona czynna, która polega na ucieczce lub odstraszaniu napastnika. Odstraszanie to może odbywać się w różnoraki sposób, na przykład za pomocą wytwarzanych i wydzielanych substancji chemicznych (ropucha, tchórz), za pomocą środków mechanicznych (kolce zarówno u zwierząt jak i roślin), środków psychologicznych (ubarwienie skrzydeł motyla imitujące oczy) lub poprzez wzajemne ostrzeganie o zbliżającym się niebezpieczeństwie (ptaki). Drugi rodzaj obrony to obrona bierna. Niektóre gatunki zostały przez naturę wyposażone w cechy, które pozwalają im pozostać niezauważonymi. Do tych cech należą: mimetyzm - jest to upodobnienie się do otaczającego środowiska (patyczak, płaszczka), mimikra - polega na upodobnieniu się gatunków bezbronnych do gatunków, które wykształciły cechy obronne (gatunek muchy posiadający wygląd osy), zmiana ubarwienia skóry dzięki pigmentowi (kameleon), kamuflaż stały (np. przyklejone na stałe ziarna piasku), czy też barwy ochronne.

- pasożytnictwo. polega na tym że jeden gatunek żyje kosztem drugiego, czerpie z niego substancje potrzebne do życia działając na jego szkodę, przy czym gospodarz musi pozostać żywy. Wraz ze śmiercią żywiciela ginie również pasożyt. Pasożytnictwo możemy podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne. Pierwsze z nich reprezentują pasożyty których cykl rozwojowy lub pewne jego fazy odbywają się wewnątrz organizmu żywiciela (tasiemce, glista ludzka). Spowodowało to zmiany w budowie i zanik niektórych narządów i układów w ciele pasożyta (np. układ pokarmowy), ale za to rozwinięcie innych cech przystosowawczych (przyssawki). Drugą grupę reprezentują pasożyty, które na stałe bądź na jakiś czas przytwierdzają się do ciała żywiciela, by w ten sposób czerpać z niego korzyści. Należą do nich np. kleszcze, pchły lub u roślin jemioła i huba.

Pomiędzy tymi dwiema grupami przystosowań (korzystnymi i niekorzystnymi), można

umiejscowić jeszcze jedną zależność ncutralizm. kiedy dwa gatunki żyją niezależnie od siebie

i żaden nic wpływa na drugi.