DSCN6713 (Kopiowanie)

162 Biologia - repetytorium dlii maturzystów i kandydatów na uczelnie medyczne

Głównie w rdzeniu nerek powstają też prostaglandyny (które są substancjami hormonalnymi

0    budowie nienasyconych kwasów tłuszczowych).

Prostaglandyna nerkowa (PGE2) jest związkiem silnie rozszerzającym naczynia tętnicze i działającym także natriurctycznie (tzn. zwiększa wydalanie sodu). W nerkach powstają też endoteliny oraz podtlenek azotu.

8.8.7.2. Skład moczu

Badanie moczu może dostarczyć wielu informacji o stanie zdrowia pacjenta - ponieważ nerki usuwają produkty przemiany materii, substancje toksyczne, a niekiedy ważne związki chemiczne, które nie powinny być wydalane (np. glukozę). W moczu oznaczyć można ponad 100 różnych substancji, poza tym określa się inne cechy tego płynu, np. barwę, przejrzystość, zapach itp. Najczęściej podawane na druku badania moczu jego cechy opisuję poniżej.

Barwa moczu zależy od wielu czynników. Mocz prawidłowy jest żółty; mocz ciemnożółty jest zagęszczony. Czerwonobrunatny lub brunatny może być spowodowany spożyciem leków, buraków lub jeżyn — ale często jest również objawem obecności krwi (a zatem krwawienia w układzie moczowym). Szereg leków zmienia barwę moczu — pamiętam, jak byłem zaskoczony, badając - jako student podczas praktyki laboratoryjnej - mocz koloru ciemnoniebieskiego... W warunkach prawidłowych mocz iestprzejrzysty: w obecności bakterii, śluzu, krwi itp. mocz może stać się mętny.JW niektórych chorobach zapach moczu może zostać zmieniony — np. obecność bakterii Escherichia coli może powodować zapach kału, natomiast w przebiegu cukrzycy mocz może mieć zapach owocowy. Mierzy się też ciężar właściwy (prawidłowo wynosi on od 1,005 do 1,035) oraz odczyn (pH). który powinien być kwaśny lub obojętny (prawidłowe pH od 4,5 do 8,0). Niskie, kwaśne pH (poniżej 4,0) może być oznaką odmy płucnej albo niekontrolowanej cukrzycy. Czasem przez podawanie odpowiednich leków zmienia się pH moczu, np. po to, aby nie tworzyły się w nim kamienie moczowe. W warunkach prawidłowych w moczu nie ma białka. Jego obecność (tzw. białkomocz) zazwyczaj świadczy o uszkodzeniu nerek bądź o stanie zapalnym dróg moczowych; czasem jednak pojawić się może podczas intensywnego wysiłku fizycznego, wysokiej gorączki albo w ciąży. W warunkach prawidłowych w moczu nie ma także cukru (glukozy). Jej pojawienie się (w żargonie medycznym określane jako „cukromocz”) świadczy zazwyczaj o cukrzycy (choć czasem także o uszkodzeniu nerek). Ciała ketonowe (których nie ma w moczu prawidłowym) są to półprodukty przemian tłuszczowych (powstające podczas wykorzystywania tłuszczu jako źródła energii); duże ilości tych ciał w moczu mogą świadczyć o zaburzeniach metabolizmu tłuszczów, nawet pod postacią tzw. kwasicy ketonowej. Nie powinna występować także w moczu bilirubina (barwnik żółci) ani jej pochodna -urobilinogen: pojawienie się któregoś z tych związków świadczy o uszkodzeniu wątroby. W warunkach prawidłowych w moczu możemy stwierdzić obecność: mocznika (ok. 2%), kwasu moczowego (ok. 0,05%), kreatyniny (ok. 0,1%), kwasu hipurowego (0,03%), jonów sodu (0,35%), potasu (0.15%)

1    innych. Oprócz badań chemicznych mocz jest również odwirowywany i powstały osad bada się pod mikroskopem. W warunkach prawidłowych w osadzie moczu nie powinno bvćkrwinek (erytro-cyty świeże świadczą o uszkodzeniu pęcherza lub cewki moczowej, a erytrocyty wyługowane o uszkodzeniu nerek; natomiast leukocyty przemawiają za stanem zapalnym dróg moczowych). wałeczków (są to zlepione komórki, często z obecnymi krwinkami) drożdży, pasożytów ani bakterii Natomiast niewielka iIriśćIm/’ształ6w może wystąpić w moczu u ludzi zdrowych g liczne kryształy są zwykle objawem nieprawidłowego metabolizmu albo tworzenia się kamieni moczowych.