DSCN7857

3. Historia i rozmieszczenie bobrów w Europie i Polsce

3.1. Bobry w Europie

We wczesnym średniowieczu bóbr europejski Castor fiber L. zamieszkiwał licznie całą Europę i Azję od strefy stepów po tundrę. Jednak w początkach wieku XX przetrwało jedynie osiem małych populacji gromadzących w sumie ok. 1200 osobników. Gatunek stanął w obliczu groźby wyginięcia. W pierwszej kolejności bobry wybito na obszarze dynamicznie powstających, nowoczesnych cywilizacji na południu dzisiejszej Portugalii, Hiszpanii, Grecji, Turcji, Azerbejdżanu i Iraku. Później stopniowo wycofywały się z Włoch i Anglii (koniec XV wieku), a w większości krajów zniknęły wraz z wiekiem XIX (Nolet i Rosell, 1998), ryc. 2.

Głównym powodem zagłady bobrów były nadmierne polowania. Zastosowanie ubitych zwierząt było niezwykle różnorodne. Skór używano do produkcji luksusowych futer, mufek i czap, które w dodatku miały polepszać pamięć, zawartość worków strojowych (gruczołów prepucjalnych) zwana strojem bobrowym (castoreum) - była ceniona jako panaceum na wszelkie choroby, a sadło świetnie nadawało się do leczenia ciężkich ran. Zęby bobra powieszone na szyi dziecka miały zmniejszać ból ząbkowania, zaś mięso - zwłaszcza z ogona pokrytego rogowymi łuskami przypominającymi rybie - mogło być spożywane w czasie postów. Postępująca kolonizacja, wycinanie i wypalanie lasów oraz osuszanie bagien również wpływały na zmniejszanie się liczebności bobrówjherwsze poważniejsze próby ratowania bobrów podjęto w 1845 roku w Norwegii, gdzie zabroniono polowań. Podobnie postąpiono w Finlandii i Szwecji, jednak często było już za późno. Jednocześnie stopniowo przeprowadzano reintrodukcje bobrów - począwszy od Szwecji w latach 20., później w Norwegii, Rosji, Łotwie, Finlandii, Niemczech, Polsce, Litwie, Szwajcarii, Estonii, Mongolii, Francji, Austrii, Holandii oraz Czechach, a ostatnio w Rumunii, Chorwacji, na Węgrzech, Danii i Belgii. O ile jednak pierwsze reintrodukcje miały na celu głównie odbudowanie populacji gatunku, późniejsze skupiały się bardziej na ewentualnych korzyściach ekologicznych płynących z przekształcania środowiska przez bobry.

Dzisiaj ogromna część lasów utraciła swój pierwotny charakter. Ich gospodarka ukierunkowana jest głównie na produkcję drewna wysokiej wartości, natomiast tereny podmokłe zostały w większości osuszone oraz zdegradowane

od Xn wieku do roku 92: a - wiek XII, wiek XVm, f - wiek XIX, g - początek

Ryc. 2. Zasięg populacji bobra europejskiego w europie b - wiek Xm, c - wiek XVI, d - wiek XVII, e -wieku XX, h - rok 92 (Veron 1992).

U