DSCN7910

zostaną w niej naprawione błędy Wersalu” - wspominał po _w< • telbacli. .Rozgromiona Trzecia Rzesza - rozumowaliimy    ¹

przekształcona w uszczuplone terytorialnie i rozbite na różne Niemcy, oddane pod długoletnią kuratelę zwycięzców, m in. Polaki ok. raz Europy powojennej, po zwycięstwie nad Trzecią Rzeszą rysował więc podobnie do obrazu Europy przedwojennej czyli tzw. powersal sklej. Żyliśmy taką zgoła prostą wizją przez koniec roku 1939, przez rok 1940 i 1941, nie troszcząc się zbytnio w tym obrazie pozycją rosyjską" .

Kiedy w czerwcu 1941 Niemcy zaatakowały Sowietów, wydawało się, że wszystko zmierza w dobrym kierunku. W .polskim Londynie" wielu myślało, że nastąpi niejako powtórka z I wojny światowej, kiedy to - mimo militarnych sukcesów na Wschodzie i kresu carskiej Rosji - Rzesza niemiecka ostatecznie przegrała wojnę. Tym razem to Wehrmacht miał pokonać Armię Czerwoną, w konsekwencji czego Związek Sowiecki przestałby istnieć, a Rosjanie nie uczestniczyliby w konstruowaniu powojennego ładu. Wydaje się, że gros piłsudczyków, nie tylko zresztą w Londynie, było „więźniami” takiego rozumowania przynajmniej do połowy 1943 r. Dopiero wówczas myśl o odzyskaniu niepodległości i powrocie do kraju ostatecznie legła w gruzach.

Admiratorzy marszałka Józefa Piłsudskiego z niepokojem wsłuchiwali się w informacje płynące z frontu wschodniego. W klęskach wojsk niemieckich pod Stalingradem, Kurskiem i Charkowem widzieli początek marszu Sowietów na Polskę i Europę. Przesądzające o losach Polski konferencje w Moskwie (październik 1943) i Teheranie (listopad-gru-dzień 1943) były jedynie konsekwencją zwycięstw sowieckich na froncie. A to właśnie Sowiety były dla wielu emigrantów-piłsudczyków (choć nie tylko) wrogiem numer jeden. Również w tej kwestii różnili się oni z premierem Władysława Sikorskiego, który choć deklarował, że wyznaje teorię „dwóch wrogów", to zawsze podkreślał potrzebę skupienia wszystkich sił wpierw na walce z Niemcami⁵.

Kie u Tad armia bach sam i zmię] na t/| łów"l pruj do fl ło b| W V

StWi

tvjs

poi

lok¹

prJ

tol

kij

pj

kil

kJ

Cl

fal

cl

6

1

B. Pasierb. Polska my U polityczna okresu II wojny światowej wobec Niemiec, Poznań 1990. s. 75 i n. Należy zgodzić się z opinią wyrażoną przez Józefa Mackiewicza, który w Zwycięstwie prowokacji pisał, źe w praktyce deklarowana teoria „dwóch wrogów” nie bv-ła nigdy stosowana zarówno przez władze polskie na uchodźstwie, jak i Delegaturę Rz² u na j. Por.J. Mackiewicz, Zwycięstwo prowokacji, Monachium 1962, s. 119-120.

2

T. Katelbach, Spowiedź pokolenia, Gdańsk 2001, s. 273.