DSCN7927

54

54

zespołu roślin na stanowisku bobrowym wykazuje gatunki preferowane i unikane. W Kanadzie okazało się, że preferowane były wierzby, klony, brzozy i olsze, a omijane graby i sosny (Busher, 1991).

Zmienność sezonowa diety

Sezonowe różnice w doborze pokarmu stwierdzono zarówno u europejskich, jak i kanadyjskich bobrów.(Wiosną i latem bobry żywią się niemal wyłącznie roślinami zielnymi, trawami i roślinnością wodną (Żurowski, 1989). Niewielki udział w letnim pokarmie bobrów ma kora drzew, głównie wierzby. Jesie-nią (w październiku) zaczynają intensywnie ciąć krzewy i obalać drzewa, magazynując pędy na zimę pod wodą. Od późnej jesieni do wczesnej wiosny w diecie bobrów przeważa kora, miazga (kambium), pędy i liście drzew i krzewów. Magazyn z gałęzi i pni jest tworzony w wodzie w pobliżu żeremia lub nory,^Pokarm z tego magazynu jest zjadany zimą, chociaż bobry nawet wówczas wychodzą na brzeg, by ścinać następne drzewa dopóki potrafią przebić się przez lód na brzegach. Nie można jednak mierzyć zimowych preferencji wyłącznie na podstawie zmagazynowanzch pędów. Ważnym źródłem zimowego pokarmu są bowiem soczyste korzenie, kłącza i pędy roślin wodnych (Jenkins i Busher, 1979). Późną wiosną obydwa gatunki bobrów stopniowo przechodzą z diety złożonej z drzew i krzewów liściastych na dietę zielną. Nawet jednak latem bobry chętnie zjadają korę i liście młodych wierzb i pędy osiki.

W Holandii bobry zjadają latem pokrzywy (Urtica) i trzcinę (Phragmites) (Nolet i in., 1994), a w Rosji stwierdzono, że pasą się wręcz na pokrzywach (Djoshkin i Safonov, 1972).

W pokarmie letnim bobra europejskiego rośliny niedrzewne stanowią od 70 do 90%, a u bobra kanadyjskiego i 90% (Klenner-Fringes, 1992). Stosunek pokarmu drzewiastego do niedrzewiastego wynosi u bobra kanadyjskiego latem jak 1:15.

Zmienność geograficzna diety

W swym olbrzymim zasięgu występowania bobry wykazują geograficzną zmienność diety. I tak, na przykład, w południowej części europejskiego zasięgu w jesienno-zimowej diecie bobrów dominują osika i wierzby, natomiast w części północnej zasadniczym pokarmem jest brzoza (Danilov i Kanshiev, 1983). Różnice te wynikają z dostępności określonych gatunków w zespołach roślinnych różnych stref geograficznych.

Zwyczaje żerowe bobrów są jednak podobne. Zarówno w Europie, jak w Ameryce Północnej zasadniczymi składnikami diety bobrów są osika, wierzby i brzozy. Na północy zasięgu w letniej diecie obydwu gatunków bobrów największy udział mają drzewa i krzewy liściaste.

Skład chemiczny roślin a żerowanie

Mieszana dieta jest niezbędna dla rośiinożerców - generalistów, jakimi są bobry, gdyż unika dużych ilości określonych wtórnych produktów przemiany i umożliwia detoksyfikację tych związków lub zapobiega stratom sodu z organizmu (Nolet i in., 1994). Przetrzymywane na ścisłej jedno- lub dwugatunkowej diecie (nawet jeśli były to gatunki wysoce preferowanych roślin) bobry europejskie traciły masę ciała (Nolet i in., 1994).

Może być prawdą, że bobry zjadają niewielkie ilości materiału gatunków innych niż wierzby, by unikać nadmiernego pobierania żywic. Nie wyklucza to jednak możliwości, że pobierają niewielkie ilości roślin tych gatunków, by uzyskiwać uzupełniające składniki odżywcze (Nolet i in., 1994). Równowaga pomiędzy zawartością sodu i potasu w diecie ma dla rośiinożerców żywotne znaczenie. Niedobór sodu może być wywołany przez wtórne metabolity, stres behawioralny lub wysoki stosunek K:Na w pokarmie (Nolet i in., 1994).

Wapń (Ca) i fosfor (P) są ważne dla rozwoju kośćca. Stosunek Ca:P w kościach zwierząt wynosi zwykle ok. 2, natomiast niski stosunek Ca:P (1:2) jest związany z dobrym wchłanianiem i przemianą obydwóch tych pierwiastków (Nolet i in., 1994). Obserwacja Piechockiego (1962), że kości bobrów w zaawansowanym wieku są bardzo porowate, sugeruje, że u bobrów występuje niedobór fosforu.

Do modelowania diety bobrów składającej się z trzech kategorii: rośliny drzewiaste, zielne oraz korzenie, zastosowano programowanie liniowe (Nolet, 1992). Każda z tych kategorii odznacza się odmienną charaktery sty ką jakościową: rośliny drzewiaste mają niską zawartość wody, ziołorośla są bogate w fosfor i azot (zwłaszcza wiosną), a korzenie są bogate w sód. Zawartość energii metabolicznej na jednostkę świeżej masy była największa w roślinach drzew iastych.

Poziom metali ciężkich (Cd, Pb i Cu) w futrze bobrów odzwierciedla stopień zanieczyszczenia ich środowiska. Na przykład poziom kadmu w futrze bobra z Holandii był 50-krotnie wyższy od poziomu kadmu w futrze bobra żyjącego w niezanieczyszczonym środowisku Kanady (Nolet, 1992).

Zapotrzebowanie pokarmowe

/ Dobowe zapotrzebowanie na pokarm dla dorosłego bobra o masie ciała (15 kg oszacowano na 1,48 kg świeżej masy (±0,12 SD) (Nolet, 1992). Podczas ciąży i laktacji zapotrzebowanie to znacznie wzrasta.

Jeśli idzie o konsumpcję kory, to ustalono, że w ciągu doby bóbr zjada 0,62 dcm², czyli 600-700 g kory. Dorosły bóbr kanadyjski zjada 350 g kory osikowej na dobę, poza liśćmi i roślinnością zielną (Danilov i Kanshiev, 1983). Zimą konsumpcja kory wzrasta do 960 g na dobę.