DSCN4352

Oonftrstod by ABC Ambar UT Conv*rt*r, http://www.proc*Mt»xtxofTł/«6cBł.htm4

rozumnydf Oznaczało to ponadto całkowici© nową jakość w porównaniu za znacznia skromniejszymi osiągnięciami naandartalczyków, których kromanłohczycy tak szybko wyparli z taranów w Europie i zachodniej Azji Człowiek z Cro-Magnon, podobnie jak człowiek współczesny z którym tworzy wspólny gatunek, pod względem zachowań różnił się diametralnie od wszystkich istot ludzkich żyjących przed nim Nie oznacza to, źe nie doceniam neandertalczyka i innych wymarłych gatunków człowieka - których osiągnięcia były na swój sposób godne podziwu - jeśli powiem, źe wraz z pojawieniem slęHomo sapiens, potrafiącego myśleć abstrakcyjnie i zachowującego się w sposób nowoczesny, na Ziemi nastał zupełnie nowy porządek. I właśnie wyjaśnienie źródeł tego niezwykłego fenomenu należy do najbardziej intrygujących, a zarazem najtrudniejszych zagadnień w biologii.

Czynnikiem komplikującym sprawę jest to, że w rozwoju filogenetycznym człowieka nie widać żadnej korelacji między pojawieniem się nowoczesnych wzorców zachowań a wykształceniem się nowoczesnych cech anatomicznych. INa Bliskim Wschodzie odkryto szczątki istot ludzkich żyjących prawie 100 tys. lat temu, które wyglądały dokładnie tak jak my. A jednocześnie, w przeciwieństwie do tego, co działo się w Europie, bliskowschodni neandertalczycy Żyli na tych ziemiach jeszcze przez mniej więcej 60 tys. lat od pojawienia się ludzi o nowoczesnej anatomii. Co więcej, przez cały ten okres współistnienia (jakiekolwiek formy ono przybierało - prawdę mówiąc, nie mamy pojęcia, w jaki sposób tak różnym hominidom udawało się zamieszkiwać te same tereny przez tyle tysiącleci), na ile jesteśmy w stanie wnioskować na podstawie wykonywanych przez nich narzędzi i pozostałości siedzib odkrywanych podczas prac archeologicznych, oba gatunki człowiekowatych zachowywały się podobnie. Znamienne, źe dopiero gdy technik obróbki kamienia typowych dla ludzi z Cro-Magnon zaczęto używać na Bliskim Wschodzie, czyli mniej więcej 45 tys. lat temu, neandertalczycy ostatecznie przestali dominować w tym rejonie. I niemal na pewno to rozwój symbolicznych form procesów poznawczych dał naszemu gatunkowi decydującą - a tak fatalną dla neandertalczyków - przewagę. Prowadzi to nieuchronnie do wniosku, źe nowoczesny anatomłcznieHomo sapiens pojawił się znacznie wcześniej niż nowoczesne wzorce ludzkich zachowań. Choć na pierwszy rzut oka może się to wydawać niedorzeczne (czyż nie bardziej naturalne byłoby wyjaśnienie, źe nowe wzorce zachowań pojawiły się wraz z nowym gatunkiem hominidów?), nie jest wcale pozbawione sensu. Albowiem gdzie mają się upowszechniać wszelkie nowe zachowania, jak nie wśród osobników już istniejącego gatunku?

Mózg a Innowacja

To oczywiste, źe aby zrozumieć, jak przebiegają procesy poznawcze u jakichkolwiek kręgowców, trzeba przyjrzeć się ich mózgowi. Neandertalczyk miał mózg równie duży, jak nasz, lecz zamknięty w czaszce o odmiennym kształcie. Na podstawie najrozmaitszych archeologicznych znalezisk, jakie po sobie pozostawili, wiemy, źe neandertalczyków i Hjdzf z Cro-Magnon cechowały zupełnie odmienne wzorce zachowań. Badacze ewolucji ludzkiego mózgu mąą olbrzymie trudności ze zidentyfikowaniem jakichkolwiek struktur jego zewnętrznej powierzchni (odzwierciedlonych w kształcie wnętrza mózgoczaszki), które świadczyłyby o jakiejś istotnej różnicy funkcjonalnej między mózgiem neandertalczyka i człowieka nowoczesnego. To samo bez wątpienia dotyczy mózgów wczesnych ludzi rozumnych, którzy pod względem kultury materialnej i stylu żyda przypominali neandertalczyków Nie możemy jednak uznać nabyda przez nowoczesnego człowieka tak wielkich zdołnośd poznawczych za kulminację powolnych zmian zachodzących w jego mózgu Mamy tu do czynienia z czymś innym niż tylko fizycznym usprawnieniem aparatu poznawczego I chociaż wraz z pojawieniem się na Ziemi ludzi nowoczesnych anatomicznie zaistniały niezbędne warunki, aby mogły zachodzić zaawansowane procesy poznawcze, nie