DSCN8204

Biebrza - bobrów

Historia bobrów, takie biebrzańskich

Jak wiemy z literatury, po 1918 roku bobry występowały już tylko w dorzeczu Niemna oraz na Prypeci. W 1919 roku bobry objęto ochrona ścisłą. Do wybuchu li wojny światowej ich liczebność w ówczesnych granicach Polski wynosiła ok. 400 osobników. Najbliższe stanowiska w stosunku do obecnej naszej granicy znajdowały się przy ujściu Czarnej Hańczy do Niemna.Po ustaniu działań wojennych bobry pojawiły się na rzece Marycha i Czarnej Hańczy, a następnie na jeziorze Wigry. W 1955 roku Rosjanie introdukowali 40 osobników w zlewnie Pregoły, 30 bobrów na rz. Szeszupa i rok później kilkanaście osobników do Puszczy Białowieskiej, przy obecnej granicy Polski. Prawdopodobnie z tych miejsc nastąpiły migracje bobrów na Pojezierze Suwalskie, a następnie na przygraniczne tereny północno-wschodniej Polski. Obecna biebrzańska populacja bobra jest efektem udanej reintrodukcji na ten obszar tego gatunku. Rodzime bobry znad Biebrzy dotrwały do końca XIX wieku. Po latach nieobecności, staraniem prof. Augusta Dehnela (organizatora i kierownika Zakładu Badania Ssaków w Białowieży) pierwsze bobry sprowadzono jesienią 1948 roku z byłego ZSRR, z okolicWoroneża. W ubiegłym roku, z pośrednictwem Pani Tatiany Baranowskiej, otrzymałem list od jednego z pracowników Zapowiednika Woroneskiego potwierdzającymi te informacje. Z treści „Księgi odłowu z lat 1947-48” wynika, że w 1948 odłowiono 30 bobrów w celu wysłania do Polski. Było to 13 samic i 17 samców z zaznaczeniem, że 16 było brązowych i 14 czarnych. Nie wiadomo, ile bobrów dotarło nad Biebrzę? W wydanej w 1980 roku książce „Żywoty bagienne” D. Sidorski pisze, że do kanałów okalających carską twierdzę Osowiec wpuszczono 24 zwierzaki, czyli 12 bobrowych małżeństw, natomiast na stronie internetowej www.bobry.pf^ można przeczytać, że „Po drugiej wojnie światowej, w 1948 i 1949 roku zakupiono 26 bobrów z Woroneża (dzisiejsza Federacja Rosyjska) i wypuszczono je na Biebrzy i Oliwie”. W 1958 roku bobry z Woroneża zostały użyte także do założenia farmy bobrów w Stacji Doświadczalnej Polskiej Akademii Nauk w Popielnie.

Przed wypuszczeniem bobrów do dawnych fos wokół Twierdzy Osowiec odcinek 200 m kanału wraz ze strefą przybrzeżną ogrodzono i przygotowano sztuczne nory, a także utworzono etat bobrowniczego, który pilnował bobrów. Po 10 latach zainicjowanej reintrodukcji „biebrzańska" populacja liczyła kilkanaście stanowisk bobrowych (65 osobników). Według danych inwentaryzacyjnych, w 1978 roku dolina Biebrzy zasiedlona była przez 46 rodzin, a w 1980 roku już przez 55 rodzin - 220 osobników. Od tego czasu bobry osiedliły się na coraz to nowych odcinkach Biebrzy, na jej dopływach, Kanale Woźnawiejskim, rowach melioracyjnych, wchodziły w głąb bagien, łozowisk i lasów.

8

W wyniku przeprowadzonej, w okresie jesienno - zimowym 2003/2004 inwentaryzacji zlokalizowano na terenie Parku 134 rodzin, a zatem ok. 500 osobników. Na samej Biebrzy i kanałach fortowych zainwentaryzowano 55 stanowisk, co daje bardzo wysokie zagęszczenie populacji ( 220 osobników/100 km2 ). Jednocześnie bobry zaczęły migrować do Polski z Litwy i Białorusi. W 1975 roku, według danych Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego, bobry występowały tylko na terenach byłego woj. białostockiego i olsztyńskiego, a ich liczbę oceniono na 801 osobników. W 1974 roku, z inicjatywy profesora Wirgiliusza Żurowskiego, Zakład Doświadczalny PAN w Popielnie przedstawił Program Aktywnej Ochrony Bobra Europejskiego. Polegał on głównie na corocznym przesiedlaniu na tereny całej Polski kilkudziesięciu sztuk bobrów, wyhodowanych na farmie w Popielnie oraz dzikich, odławianych z Suwalszczyzny. Profesor Żurowski kierował całą akcją aż do przedwczesnej śmierci w roku 1992. Dzięki jego zaangażowaniu oraz pracy członków Polskiego Związku Łowieckiego, populacja bobrów osiągnęła w 2000 r. poziom ok. 25 000 sztuk i wciąż rośnie. W tabeli 1 pokazano dane dotyczące szacunkowej liczebności bobrów w Polsce w

latach 1946-2006.

50000-1 25000-	..............• ■ ...... o,. j - -■ —								-
	n L___—_—__1 i '.'1_
o-i	1946	1956	1966	1976	1986	1996	2	006
0 bobry	16	130	270	932	3000	15500	49040

Tabela 1. Liczebność bobrów w Polsce, w latach 1946 - 2006

Powrót bobrów nad Biebrzę okazał się dla tych zwierząt szczęśliwy. Zadomowiły się szybko, gdyż początkowo nikt tu ich nie niepokoił. Strażnikiem bobrowym został Władysław Lechociński, zatrudniony przez Lasy Państwowe Nadleśnictwo Trzcianne w latach 1960-1990.

9