DSCN8897

I

I

XIV

si«»\\ V k I I MISTW \/M

czuć, mc d<KVińąjąeych ich znaczeniu, Nic ma wśród nich lu.Miowid/gccgo Księdzu Marka, ale jest Wernyhora i jest w ui/enie ukrytego znaczeniu historii.

Pi/okład Księcia \ic łatanego Calderona /biega się dokładnie w o mm o / wystąpieniem Słowackiego z Koła towiari-c/ykow Był to pr/eklad swobinlny, w którym, juk pisał Kleiner. Słowacki lak stylizował słowa księciu Fernanda, ..by mogły być wyznaniem wiary polskiego mistyka’* ^l*. Więziony pr/e/ Maurów hiszpański książę, upokur/any i samotny, stuł się u Słowackiego ucieleśnieniem służ by religijnej i narodowej. Postać Księcia Niezłomnego nobilitowała tę sytuację, w jakiej Słowacki jak sadził znalazł się wśród towiańczyków: w dobrowolnym poniżeniu przejawiała się wielkość jego ducha. duma znajdowała wyraz w pokorze.

Charakter twórczości lat ostatnich. /rywując z Kołem Słowacki odzyskał wolność duchu. 1 stał się samotny. Odwrócili się od niego towiańczycy, niewiele później uległa zerwaniu najtrwalsza poetycka przyjaźń Słowackiego z Zygmuntem Krasińskim. Coraz bardziej rozbieżne stawały się ich poglądy w kwestiach rcłigii i polityki, Krasiński poczuł się też urażony niepochlebnym przedstawieniem biskupa Krasińskiego w Księdzu Murku. Zamiast tych dojrzałych przyjaźni skupiała się wokół Słowackiego w ostatnich latach jego życiu garstka młodych, grono uczniów, wiernych wyznawców. Pisał bardzo wicie. Ale niemal nic nie publikował: tylko Rapsod I Kr oła-Pucha (zauważmy: Rapsod I. a więc tylko część, zapowiedz dzieła. ,t nie zamknięta już całość!) i parę listów, których treść wiązała się z wydarzeniami społeczno-politycznymi Pi> Księcia Adama Czartoryskiego* Po emigracji o potrzebie idei. Bez jego wiedzy wyduno jeszcze w 184# r. v\ Poznaniu Odpowiedź na ..Psalmy przyszłości''. Ogromna reszta dzieł pozostała w rękopisie.

J- Kleiner, op. ca* t. 214.

Bo odkąd przeżył w Pomic objawienie, odkąd uznał w sobie natchnionego rewelatora prawdy, inaczej zaczął pisać. Jako świadomy swej misji rewelator musiał teraz nie tylko ująć wizję w kształt poetycki, ale także przekazać to przesłanie ludziom, wypełnić zadanie, które ciąży na nim jako ha jednostce wybranej. Próbuje wykorzystywać w tym celu rozmaite gatunki literackie: dramat (Zawisza Czarny, Walter Stadion, Agezy/ausz, Samuel Zborowski), lirykę, poemat epicki (Poemat o Sofos i Szczęsnym, |Próby poematu filozoficznego]. Król-Puch), • a przede wszystkim posługuje się prozą: Wykładem idei stają się listy (dwa listy do księcia Adama rzartÓrysTciego. Ust do J. A^;. Rembowskiego), próbuje kształtu przypowieści, najważniejsza rola przypada prozie poetyckiej. Ten styl, sprawdzony znakomicie w Anhetlim, wydaje się stwarzać szczególnie dogodne możliwości symbiozy poetyki natchnienia i naukowego wykładu a do tego właśnie dążył Słowacki. *W stylistyce prozy poetyckiej utrzymane są Genezis z Pucha, dialogi filozoficzne, wiele fragmentów bez tytułu.*

Tc same idee Słowacki wyrażał także w notatkach z tzw. Raptularza i z dziennika, i w prywatnej korespondencji. Zanikła granica między zapiskami osobistymi, listami do bliskich, działalnością literacką życie prywatne i twórczość poety stały się osobliwą jednością. A przeświadczenie, że dzięki poznawczemu charakterowi przeżytego objawienia stał się szczególnym medium między Bogiem a ludźmi, że głosi słowo przez Boga usankcjonowane, fatalnie zaciążyło nad losem dzieł literackich: nie kończył ich, nie zadowalały go, nie decydował się na druk. Stawiał przed sobą wymagania niezwykle wysokie, niewykonalne

' Kazimierz Wyka pisał: ..Przedsięwzięcie poznawcze, które k* ⁷^^C* ⁷ osiągniętych przez Słowackiego podstaw miało ogarnąć całą historię i wiedzę ludzka, przerastało możliwości iMn^on umvcł..