DSC
08 (8)

Jąć się tego rodzaju problematyką. Nie wezmę też nikomu za złe, jeśli wyda mu się, że poświęcam zbyt wiele czasu omawianiu symbolu czwórcy, circulus ąuadratus i heretyckich prób uzupełnienia dogmatu trójcy, czy też, że przywiązuję do nich zbyt wielką wagę. Ale w' rzeczywistości cały mój wykład poświęcony czwórcy nie jest niczym więcej jak żałośnie krótkim i nieadekwatnym wstępem do ostatniej — wieńczącej całość — części omówienia wybranego jako przykład przypadku mego pacjenta.

Już na samym początku naszej serii snów pojawia się koło. Przyjmuje ono np. formę węża, który opisuje krąg wokół śniącego ². W późniejszych snach pojawia się jako zegar, jako koło z zaznaczonym środkiem, okrągła tarcza do ćwiczeń strzeleckich, zegar wyobrażający perpetuum mobile, piłka, kula, okrągły stół, miska itp. Niemal w tym samym czasie pojawia się również kwadrat w formie kwadratowego placu lub ogrodu z fontanną pośrodku. Nieco później kwadrat występuje w związku z ruchem kolistym³; pojawiają się ludzie spacerujący dokoła kwadratu; ceremonia magiczna (przemiana zwierzęcia w istotę ludzką), ma miejsce w kwadratowym pomieszczeniu, w którego rogach znajdują się cztery węże, podczas gdy ludzie krążą wokół tych czterech rogów'; śniący jedzie taksów^rką dokoła czworokątnego placu; kiedy indziej jest to czworokątna cela więzienna, pusty, obracający się dokoła własnej osi kwadrat itp. W innych snach koło przedstaw’iane jest za pomocą obrotu — np. czworo dzieci niesie „ciemny pierścień" i chodzi z nim w koło. Koło pojawia się także w związku z czwórcą jako srebrna misa z czterema orzechami w czterech głównych miejscach, lub też jako stół z czterema krzesłami. Jak się zdaje, szczególny nacisk kładziony jest na centrum. Symbolizuje je jajko znajdujące się wewnątrz pierścienia, gwiazda, na którą składa się oddział żołnierzy, gwiazda obracająca się w kole, którego zasadnicze punkty przedstawiają cztery pory roku, biegun, lub też drogocenny kamień itd.

Wszystkie te sny prowadziły w końcu do jednego obrazu, który' pojawił się mojemu pacjentowi w formie nagłej impresji wizualnej. Tego rodzaju ulotne obrazy czy wizje pacjent mpj miał już przy różnych okazjach, ale tym razem było to przeżycie, które oddziałało nań w najwyższym stopniu. Jak powiada on sam: .3yto to uczucie najbardziej wzniosłej harmonii". W takim wy-

padku zupełnie nie chodzi o to, jakie są nasze uczucia, ani też co my o tym myślimy. Ważne jest tylko to, co pacjent w związku z tym czuje. To jest jego przeżycie i jeśli czuje on, że wpływa ono istotnie na jego stan, bezcelowe jest spieranie się z nim. Psycholog może tylko przyjąć do wiadomości sam fakt przeżycia i jeśli czuje się na wysokości zadania, może starać się zrozumieć, dlaczego wizja tego rodzaju wywarła akurat taki elekt na daną osobę. V.^T psychologicznym rozwoju mego pacjenta wizja ta była punktem zwrotym.

A oto dosłowny opis wizji:

„Widzę dwa koła — jedno umieszczone pionowo, drugie horyzontalnie. Mają one wspólne centrum. Oba koła przedstawiają zegar świata. Niesie go czarny ptak ⁴.

Koło pionowe jest niebieskim dyskiem z białą obwódką — jest ono podzielone na 4><8, tj. 32 części; na jego tarczy obraca się wskazówka.

Koło poziome składa się z czterech kolorów. Stoi na nim czterech małych mężczyzn trzymających wahadło, na które nałożony jest uprzednio ciemny, a teraz złoty pierścień (kiedyś noszony przez czworo dzieci).

«Zegar» ma trzy rytmy.

Mały rytm: za każdym razem wskazówka niebieskiego koła pionowego posuwa się o 1/32 kręgu.

Średni rytm: całkowity obrót wskazówki. Jednocześnie koło poziome posuwa się o 1/32 kręgu.

Duży rytm: 32 średnie rytmy równają się jednemu pełnemu obrotowi złotego pierścienia”.

Wizja ta podsumowuje wszystkie napomknienia z poprzednich snów. Jak się zdaje, jest ona próbą stworzenia sensownej całości z poprzednich fragmentarycznych symboli, takich jak: koło, kula, kwadrat, obrót, zegar, gwiazda, krzyż, czwórca, czas itd.

Oczywiście trudno jest pojąć, dlaczego tak abstrakcyjny obraz miałby wywołać uczucie „najbardziej wzniosłej harmonii”. Ale, jeśli przypomnimy sobie dwa koła z Timaiosa Platona i harmonijną kulistą postać jego anima mundi, łatwiej nam będzie natrafić na ślad prowadzący do zrozumienia tej zagadki. Dalej, termin „zegar świata” kojarzy się ze starożytną koncepcją muzycz-

155