DSC71

H    ekonomicznych decyzji producent*

l I 1 1 2	^3 ! ^4 1 ^5		6	7	8
| ftC ( 2 j 12	21 28 I 34 --—		38	39	39	V
| Pr? [ 2 j 6 j	■	? | 6.8	633	5.6	4.9	4,1
j ftJf j 2 j 10 |	9 —____	^7 1 ^6	4	I	0

Wskazują one. że «b> >ię znaleźć na etapie 11. producent powinien TatnAihi 4 do 8 osób.

5.5. Funkcja produkcji a długim czasie 55.1. Efekty tkał produkcji

Jak już wspooeiauo, w długim okresie wszystkie czynniki produkcji sązm nc. Również kapitał w długim okresie staje się czynnikiem zmiennym. W przypadku producent powuńca auloć odpowiedź na pytanie, w jaki sposób indukować, aby uzyskać optimum, czyii optymalną kombinację czynników ma nycb. Dla zroziamema podstaw wyboru procesu produkcji przez producenu vr. starczy analiza dwuczyumkowej funkcji produkcji. Czynnikami tymi są por i kapitał.

Ptawo malctących przychodów odnosiło się do procesów produkcyjni W krótkim Okrrue. nmauuasi do procesów produkcyjnych w długim okresie oó»j szą *»ę efekty skali produkcji

-    imle — wszystkie czynniki produkcji zmieniają się proporcjonalnie, dziś czemu produkcja zmienia się o tych samych proporcjach; jeśli więc zwiększy ś; ilość czynników produkcji o ponow ę, to produkcja zwiększy się w takim sann stosunku; podobne na produkcję oddziałuje zmniejszenie ilości czynników pt-dukejt;

-    nwfejące - wszystkie czynniki produkcji zmieniają się proporcjonalnie, te-produkcja zzmenu się mniej niż proporcjonalnie; jeśli więc zwiększy się M czynników proAśrji o potowe, produkcja zwiększy się mniej niż o połowę; f dobnie oa produkcję oddziałuje zmniejszenie ilości czynników produkcji;

-    rosnące - wszystkie czynniki produkcji zmieniają się proporcjonalnie. fo~ produkcja zsuwnia się wiece; tut proporcjonalnie; jeśli więc zwiększymy ib> czynników produkcji o połowę. produkcja zwiększy się o więcej niż połowę; ft dobnie na produkcję oddziałuje zmniejszenie ilości czynników produkcji.

W trakcie całego procesu produkcji mogą być odcinki charakteryzujące się 9 łyrni, malejącymi i rosnącymi efektami skali produkcji. Rosnące efekty skali ujw-niają ssę w tok j przede wszysdom produkcji masowej oraz wytwarzania większym partii

5.5*2. Izokwanta produkcji

Producent w trakcie procesu produkcyjnego może stosować różne kombinacje czynników produkcji dające taką samą wielkość produkcji. Okazuje się, że przy różnych nakładach pracy i kapitału może on osiągać identyczne wyniki, jeśli chodzi o wielkość produkcji. Co więcej, każdy z tych procesów produkcji będzie efektywny¹. Po połączeniu ze sobą wszystkich możliwych efektywnych kombinacji czynników, dających taką samą wielkość produkcji, otrzymujemy izokwanty produkcji. Izokwanta pokazuje, jak zmieniają się nakłady czynników oraz proporcje między pracą a kapitałem. Przykładową izokwantę produkcji przedstawiono na rysunku 5.4.

Izokwant produkcji, podobnie jak krzywych obojętności konsumenta, może być wiele. Nachylenie izokwanty, wyrażone relacją AK/AL, jest ujemne. Z tego wynika, że wzrost (spadek) kapitału oznacza zawsze spadek (wzrost) nakładu czynnika pracy. Stosunek, zgodnie z którym można zastąpić jeden czynnik produkcji drugim tak, aby wielkość produkcji nie ulegała zmianie, nazywa się marginalną stopą technicznej substytucji:

MSTS = -^ = ^^-.

AL PrA/jj

Malejąca marginalna stopa technicznej substytucji oznacza, że w miarę zastępowania czynnika kapitału coraz większą ilością czynnika pracy zmniejsza się ilość kapitału, którą można zastąpić ■ każdą dodatkową jednostką pracy.

W miarę wzrostu jednego czynnika i spadku drugiego coraz trudniej jest producentowi zastąpić jeden czynnik drugim. Z tą prawidłowością wiąże się prawo malejącej (marginalnej) stopy technicznej substytucji, zgodnie z którym zastępowanie kapitału pracą zmniejsza ilość kapitału, którą można zastąpić każdą dodatkową jednostką czynnika pracy (praca kompensuje coraz mniejsze ilości kapitału, staje się coraz mniej wydajnym substytutem kapitału).

1

Dany proces produkcji jest efektywniejszy niż inny proces produkcyjny, jeśli wykorzystuje się w nim mniej przynajmniej jednego z czynników i nie więcej pozostałych czynników dla wytworzenia tej samej wielkości produkcji.