DSC58

4. Teoretyczne podstawy ekonomicznych decyzji konsumenta

W

Cżyiccz3v>s£ caUowTta zwiększa >:ę uraz ze w zrostem ilości konsumowssj IHIkmi coraz walnzci. W ymka to z faktu, że użyteczność margać bMnpQt óodadkCiu ej jedno siki tego samego dobra, maleje. W d® gs&s uĄKctdoic cAwitt os:aga mak>\ mainą wartość, użyteczność nwrearf jOt równa acre. Od tego momentu oba rodzaje użyteczności zmniejszają >■ wartość, przy czym «ż>tecznośc marginalna osiąga wartości ujemne.

Jak więc «7d*c na przedstawionym przykładzie, możliwe jest istnienie uż}** oc*s:: c cmej I joirj uż> tccznosć u skazuje, że konsumpcja każdej nas*?' jednosili danego dobra sprawia konsumentowi przykrość. Przykładowo. koesf cja pćera szreo ciastka będzie miała dla konsumenta wysoką użyteczność Spr" ^; drugiefp rowr>ez będzie miało dla niego użyteczność dodatnią, niemniej ■* amoCjiZĄ ciż przy konsumpcji pierwszego. Zjedzenie trzeciego ciastka mak' ;uż cla konsaflKttta obojętne (zerowa użyteczność), natomiast konsumpcja i©go, f igrgn i koiejaycfc ciastek może być przykrością. W wyniku pi mogą <je pojawić o siego bóle brzucha, uczucie sytości bądź rozterki z mtipiofcią przytycaa.

Do opiuar sMuacji odnosi się tzw. I prawo Gossena. Nosi ono nazwę! EłaJeęącri użyteczności marginainej. Oznacza ono. że pierwsza pochodna Kżyaecżnotfct ca&oMQ jest malejąca. Zgodnie z prawem malejącej użytec i,„h_>n korzyść marginalna każdej kolejnej konsumowanej jednostki

59

UM_h

P.

gdzie: U\(\. C/AA... Za

4.2. Pojęcie użyteczności

konsument, zwiększając konsumpcję o kolejne jednostki, zwiększa odnoszone korzyści, ale przyrost tych korzyści z każdą jednostką konsumowanego dobra jest coraz mniejszy.

W szczególności funkcja użyteczności marginalnej nie musi być funkcją liniową. Ważne jest tylko, aby spełniała dwa warunki, tzn. by:

-    była funkcją ściśle malejącą.

-    przybierała wartości ujemne od pewnego

Trafność I prawa Gossena wynika stąd. że jest ono szczególnym przypadkiem ogólniejszego prawa malejących efektów marginalnych. Oznacza ono. że zwiększając nakład czynnika zmiennego (przy założeniu, że inne czynniki są stałe), osiągamy taki punkt, po którego przekroczeniu każda dodatkowa jednostka czynnika zmiennego daje coraz mniejsze przyrosty (efekty) produkcji. Opisane prawo znajduje zastosowanie w życiu codziennym. Doskonałym przykładem jest rolnictwo. Gdy produkcja rośnie szybko wraz z dodawaniem czynnika pracy, pola są dokładniej obsiane i oczyszczone z chwastów. Jednak w pewnym momencie dodatkowa praca będzie dostarczała coraz mniej korzyści. Produkcja będzie rosła w niew ielkim stopniu w przeciwieństwie do przyrostu liczby ludzi pracujących w gospodarstwie rolniczym.

Należy dodać, źc istnieją dwa prawa Gossena. Według II prawa Gossena w celu osiągnięcia największej sumy zadowolenia konsument stara się tak podzielić dostępne mu środki, aby stosunki wartości użyteczności marginalnej poszczególnych dóbr do ich cen były rów ne. Prawo to jest także znane pod nazwą prawa wyrównywania użyteczności marginalnych. Można je zapisać w postaci wzoru:

UM_X UM₂ P, ~ P

wartości użyteczności marginalnej poszczególnych dóbr. wartości cen poszczególnych dóbr.

4,3. Krzywa obojętności konsumenta

Koncepcja H. Gossena, mimo że poprawna z formalnego punktu widzenia, budzi wątpliwości. Jedną z nich próbował wyjaśnić V. Pareto i w tym celu stworzył ordynalną teorię użyteczności. Zakwestionował on w teorii H. Gossena porównywalność cech z natury jakościowych. Sformułował teorię opartą na tzw. krzywych obojętności, będących szczególnym przypadkiem krzywych jednakowego efektu, czyli izokwant.

Na rysunku 4.2 przedstawiono sposób konstrukcji krzy wej obojętności konsumenta. Punktem wyjścia jest analiza kombinacji dwóch dóbr nabywanych przez konsumenta - dobra A oraz dobra B. W sytuacji przedstawionej na wykresie w punkcie X. w którym przecinają się linie przerywane, konsument nabywa pewną ilość dobra A (odcinek od początku układu współrzędnych do punktu A) i pewną