DSC61

Pi Teoretyczne podstawy ekonomi*.__    _^Jj

staje on więc w wyniku podzielenia całkowitego dochodu konsumenta praj cenę dobra A. Punkt Z) natomiast, leżący na osi rzędnych (rysunek 4.6), wskażą taką ilość dobra B, jaką konsument może nabyć przy danym dochodzie i cenie (W bra 3, przy założeniu, że cały dochód wyda właśnie na to dobro. Powstaje on wU w wyniku podzielenia całkowitego dochodu konsumenta przez cenę dobra B.) połączeniu ze sobą punktów C i D otrzymujemy tzw. linię ograniczenia budżeta wego konsumenta. Obrazuje ona maksymalne kombinacje ilościowe dostępne! konsumenta przy jego dochodach i bieżących cenach dóbr. W związku z tym rót nanie linii budżetu można zapisać w następujący sposób:

dp=Q_ap_a+q_bp_b.

Nachylenie linii budżetu jest determinowane jedynie przez relację cen rozwaj nych dóbr. Zależność tę można bardzo łatwo udowodnić, wyrażając nachylaj jako tangens kąta DCO (rysunek 4.6). Tangens ten jest równy stosunkowi odcinki* OD i OC. Ponieważ wiadomo, że odcinek OD powstał w wyniku podzielenia caftsj witego dochodu konsumenta przez cenę dobra B, a odcinek OC w wyniku poda! lenia całkowitego dochodu konsumenta przez cenę dobra A, można zapisać:

DP

0D_ P_B    P_A

OC DP    p_B'

Pa

W związku z tym można wnioskować, że zmiana ceny jednego z dóbr bądź oh dwu spowoduje zmianę nachylenia linii ograniczenia budżetowego w stosunku■

Rysunek 4.8. Zmiana kąta nachylenia M budżetu pod wpływem zmiany ceny dołfl'!

Rysunek 4.7. Zmiana kąta nachylenia linii budżetu pod wpływem zmiany ceny dobra A

Na rysunku 4.7 wzrost ceny dobra A powoduje przesunięcie linii ograniczenia budżetowego na osi odciętych z punktu C do punktu C\. W przypadku spadku ceny dobra A punkt C na osi odciętych przesuwa się do położenia C*. Można więc stwierdzić, że na skutek zmiany ceny dobra A linia budżetu przesuwa się wzdłuż osi odciętych, zmieniając kąt nachylenia. Im wyższa jest cena dobra A, tym większy jest kąt nachylenia tej linii.

Rysunek 4.9. Równoległe przesuwanie linii budżetu pod wpływem zmiany dochodu

Na rysunku 4.8 wzrost ceny dobra B powoduje przesunięcie linii ograniczenia budżetowego na osi rzędnych z punktu D do punktu D\. W przypadku spadku ceny dobra B punkt D na osi rzędnych przesuwa się do położenia Di. Można więc stwierdzić, że na skutek zmiany ceny dobra B linia budżetu przesuwa się wzdłuż osi rzędnych, zmieniając kąt nachylenia. Im wyższa jest cena dobra B, tym mniejszy jest kąt nachylenia tej linii.

W praktyce rzadko zmienia się cena tylko jednego dobra. W związku z tym przykłady przedstawione na rysunkach 4.7 i 4.8 są tylko uproszczeniem rzeczywistości. Przy równoczesnych zmianach cen dóbr A i B linia budżetu może przybierać różne położenia i charakteryzować się różnymi kątami nachylenia.

może zmieniać swoje położenie również

Linia ograniczenia budżetowego w wyniku zmiany dochodu konsumenta. Zmiana ta powoduje bowiem równoległe przesunięcie linii budżetu bliżej początku układu współrzędnych bądź dalej. Sytuacja taka jest przedstawiona na rysunku 4.9. Wzrost dochodu przy założeniu niezmienności innych warunków oznacza przesunięcie linii budżetu dalej od początku układu współrzędnych, natomiast spadek - bliżej początku tego układu. Równoległe przesunięcie linii budżetu jest również możliwe bez zmiany poziomu dochodów. Jest tak wtedy, gdy ceny dóbr A i B wykazują identyczną dynamikę wzrostu lub spadku. Jak już wspomniano, rzadko na rynku zmienia się tylko jeden czynnik. Z reguły równocześnie zmieniają się dochód konsumenta i ceny nabywanych przez niego dóbr.

Przykład 4.3. Zakładamy, że konsument przeznacza swój miesięczny dochód w wysokości 1000 zł na konsumpcję dóbr A i B. Ceny dóbr wynoszą: P_A = 20 zł oraz Pb = 25 zł. Gdy konsument nabędzie 20 jednostek dobra B w miesiącu, każdą następną sztukę może dostać za darmo. Jak w tej sytuacji będzie wyglądała linia ograniczenia budżetowego konsumenta?

Punktem wyjścia jest w tym przypadku konstrukcja linii budżetu uwzględniającej dochód konsumenta i ceny dóbr A i B. Zgodnie z przedstawionymi danymi