DSC68

78_T ........ ggró;pQdś»awy ekonomicznych decyzji producenta    j

5.3. Produkcja i funkcja produkcji

Produkcja polega na łączeniu różnych czynników produkcji w celu uzyska określonej ilości produktów. Czy nniki produkcji (czynniki wytwórcze) to im\. rialne i niematerialne środki niezbędne do prowadzenia produkcji. Materialny czynnikami produkcji są ziemia i jej zasoby naturalne oraz kapitał (budynki, ttt szyny, urządzenia, surowce, materiały itp.). Czynnikami niematerialnymi są png i wiedza (know-how*). Każdy z czynników produkcji może istnieć w gospoda**' i w związku z tym może być rozważany w ekonomii jako zasób lub struna Przez pojęcie zasobu czynnika produkcji rozumie się jego ilość istniejącą w & nym miejscu w danym momencie, a przez strumień czynnika produkcji - tlw tego czynnika użytkowaną (zużywaną) w danym okresie. Na przykład, zasołm czynnika może być całość pokładów węgła eksploatowanego przez pewną k opalą lub zapasy węgla na placu zgromadzone przez pewną elektrownię, natomiast w mieniem tego czynnika - dzienne wydobycie węgla lub ilość węgla spalanej w ciągu miesiąca.

Istnienie tych dwóch form czynników produkcji powoduje, że handel nimi nyże przybrać postać kupna i sprzedaży zasobu lub strumienia czynnika, a więc tynd czynników produkcji może funkcjonować jako rynek zasobu lub rynek stnunioi odpowiedniego czynnika produkcji.

Potocznie rozumie się produkcję jako wszelką działalność człowieka, której e | lem jest wytwarzanie określonych dóbr materialnych, przynoszących zyski proi-centowi i zaspokajających potrzeby społeczne. Wyróżnia się wiele typów produbj według takich kryteriów, jak:

1. Liczebność: jednostkowa, seryjna, masowa. Z produkcją jednostkową naji do czynienia wówczas, gdy liczba wykonywanych jednorazowo wyrobów t-.i I przekracza kilku sztuk. Obejmuje ona najczęściej duży asortyment o niewielki: powtarzalności. Produkcja seryjna to wytwarzanie określonej liczby (serii) je<b kowych wyrobów według takiej samej technologii. W zależności od liczby wyrc* bów w serii można wyróżnić produkcję mało-, średnio- i wielkoseryjną. Produkcji masowa polega na wytwarzaniu produktów w ciągu długiego okresu.

2. Organizacja pracy: gniazdowa, potokowa. W produkcji gniazdowej wytarzanie odbywa się w wyspecjalizowanych komórkach organizacyjnych zwanyd gniazdami. Mogą być one wyspecjalizowane technologicznie (czyli wykonuje % w nich pewien rodzaj obróbki) lub przedmiotowo (czyli wykonuje się w nich pea-ną grupę wyrobów lub ich elementów). W produkcji potokowej stanowiska robo

³ Know-how (termin angielski) oznacza dosłownie „wiedzieć, jak (robić)". Jest w istocie znajomość tajników produkcji Jako jedna z form międzynarodowego tnofi* wiedzy technicznej umowy know-ho* są kontraktami dotyczącymi innowacji technicznyś zwłaszcza technologu produkcji, nieopatentowanycb z różnych powodów. Umowy to* •how są często połączone z zakupami patentów, które uzupełniają o rozwiązania technic*

cze są rozmieszczone zgodnie z procesem technologicznym (np. w postaci linii produkcyjnej).

3.    Złożoność: prosta, złożona. W produkcji prostej wytwarzanie produktów gotowych odbywa się w toku jednego nieprzerwanego procesu technologicznego. Produkcja złożona to proces wytwórczy podzielony ze względów technologicznych na następujące po sobie fazy. Elementy, które powstają w ten sposób, łączy się w fazie montażu.

4.    Cele: podstawowa, pomocnicza. Produkcja podstawowa jest odzwierciedleniem celów, dla których przedsiębiorstwo zostało powołane. Produkcja pomocnicza natomiast wspomaga produkcję podstawową.

5.    Cele statystyczno-ekonomiczne: towarowa, globalna, czysta, niezakończo-na. Produkcję towarową stanowią przeznaczone na sprzedaż produkty wytworzone w przedsiębiorstwie. Produkcją globalną jest produkcja towarowa powiększona

0    różnicę stanu produkcji niezakończonej. Produkcja czysta to część produkcji globalnej pozostająca po odjęciu kosztów materialnych tej produkcji. Produkcja niezakończona natomiast to zasoby, które na podstawie dokumentacji zostały wydane do produkcji z magazynów zaopatrzeniowych, ale nie zostały przekazane do magazynów produktów gotowych lub półwyrobów.

Zależność produkcji od nakładu

6.    Ciągłość wytwarzania: wsadowa, ciągła. Produkcja wsadowa to inaczej produkcja polegająca na wytwarzaniu produktów w partiach (produkcja przerywana), natomiast ciągła charakteryzuje się nieprzerwanym przepływem matę- produkcjo riału w procesie produkcyjnym. Szczególnymi przypadkami produkcji ciągłej są procesy chemiczne lub metalurgiczne.

7.    Asortyment: sprzężona, uboczna, wielowariantowa. Produkcja sprzężona to wytwarzanie równocześnie z produktem głównym innego produktu ^{Rysuncic 5}'¹ ■ z użyciem dodatkowych elementów w celu zwiększenia opłacalności całego procesu. Produkcję uboczną charakteryzuje wytwarzanie dodatkowych, nietypowych dla przedsiębiorstwa produktów w celu pełniejszego wykorzystania posiadanych mocy

1    środków. Produkcja wielowariantowa to wytwarzanie różnych produktów w ilościach zgodnych z popytem.

Funkcja produkcji to zależność między wielkością produkcji (w jednostkach fizycznych) a zastosowanymi w procesie produkcji nakładami (kapitału i pracy). Graficznie zależność tę przedstawiono na rysunku 5.1. Ogólną postać funkcji produkcji można zapisać następująco:

Q=AF,.F,_....F.),

gdzie: Q - wielkość produkcji,

F - czynnik produkcji.