DSC
68

190 JASNOŚĆ I NIEJASNOŚĆ

Rozdział ten zilustruje nam zestawienie dwóch naczyń: Holbeinowskiego ii, 124 wzoru dzbana (akwaforta V£clava Hollara) z wazą rokokową z ogrodu if. 125 Schwarzenbergów w Wiedniu. Tam piękno formy w pełni ujawnionej, tu w niepełnej uchwytności. Przy tym modelunek i zakomponowanie płaszczyzn są równie ważne jak wykreślenie konturu. U Holbeina forma plastyczna wtapia się w sylwetkę o doskonałej jasności i jest doskonale wyczerpująca, a ornamentalny wzór wypełnia nie tylko płaszczyznę uwidocznioną w głównym widoku, lecz w ogóle czerpie swój efekt z całkowicie przejrzystego zjawiska. Artysta doby rokoka zaś z zasady unikał dążeń sztuki z okresu Holbeina: żaden punkt ustawienia nie zdoła wpłynąć na pełne ujęcie i utrwa¹ lenie formy. „Malarski” obraz jest optycznie czymś niewyczerpanym.

Zewnętrzna i wewnętrzna historia sztuki

Zakończenie

BHI. .......

Nie jest bynajmniej szczęśliwym pomysłem porównywanie do zwier-wBpiądła życia, a ujmowanie istoty historii sztuki jako historii wyrazu może ^Wywołać niebezpieczeństwo traktowania jej z nieszczęsną jednostronnością. ifflffip|źystko można przytoczyć na korzyść strony tematycznej, jednakże n#ł*ży BB^czyć się z tym, że środki wyrazowe nie zawsze były te same. Naturalnie, w miarę upływu czasu sztuka wnosiła różne treści do przedstawienia, ale to Bfóamo nie warunkuje jeszcze zmian zachodzących w jej sposobie przejawiania lipę: nawet mowa zmienia się pod względem gramatyki i składu Nie tylko źe 11 w różnych miejscach inaczej się mówi - co jest łatwe do stwierdzenia - lecz B| w ogóle ma ona swój własny rozwój i największy indywidualny talent w okreś-Hlotiym czasie zdobędzie się tylko na niewykraczającą poza powszechne możliwości formę wyrazu. I tu, oczywiście, może ktoś zaoponować, że jest rzeczą zrozumiałą, iż dopiero z biegiem czasu wykształciły aę środki wyrazu. BB|Tymczasem nie chodzi nam tu o to, lecz mamy na myśli, że przy doskonale i|' rozwiniętych środkach wyrazu zmienia się jego rodzaj, lanymi słowy: w aa-|| szych poglądach treść świata krystalizuje się me ryłko w jednej, ciezmKanK) K. formie lub, wracając do pierwszego porównania: pogląd me jest iwimasb&ea, HL które nigdy się nie zmienia, lecz żywotną silą uąęoową, masącą aaą wlnaą, i wewnętrzną historię, która przeszła przez wiele stopni rorwopu

Ta zmiana formy poglądowej została tu opisana na przykładne kmanman Ł typu klasycznego i barokowego. Przedmiotem naszej aneksy ant byli mada ■ XVI i XVII wieku, sztuka jest bowiem znacznie bapna i pwwkpdaąai życie, tylko schemat, to jest możliwości widma* t badnaam waka^n | których sztuka tu i tam utrzymywała nę i utrzymywać mą amdz Okop | podać przykłady, nie mogliśmy naturalnie mukmi pnąpż, pl paaaki Uf y na pojedyncze dzieła sztuki, ale watyztfcot on powiadaeJfclHtynSMfiNli i B elanie, Rembrandcie i WUząuetM, oueio tylko dadar ąpką • am kffln I ustawieniem danego dzieła w kwiecia wusmlat upmagilmMt. kkptnadawwsś n to ostatnie zagadnienie, iw lc lałoby amOwreCfe mmmyt dddadmą 2 dnąpn