DSC38 (7)

Znieczulenia

Ryc. 2. Współczesne metody walki z bólem i stresem.

Ryc. 1. Uspokajanie pacjenta za pomocą podtlenku azotu.

cą podtlenku azotu za metodę archaiczną i nie wartą zainteresowania. Zmiana nastawienia lekarzy stomatologów na walkę z silnym strachem i stresem, a do tego podtlenek azotu nadaje się znakomicie, spowodowała ponowne zainteresowanie się nim, głównie w krajach anglosaskich. Metodę oraz urządzenia udoskonalono w-USA-tak* że-możbwe było bezpieczne wprowadzenie jej do powszechnego użycia w gabinetach stomatologicznych, zwłaszcza pediatrycznych.

Podtlenek azotu -właściwości, zalety

N2O jest gazem nieorganicznym, niepalnym,- niewybuchowym, cięższym od powietrza, bezbarwnym i bezwon-nym. Pod ciśnieniem skrapla się. Bardzo łatwo dyfunduje do osocza przez pęcherzyki płucne, nie łączy się z hemoglobiną i nie podlega przemianom w organizmie (Kamiński 1980). Wypiera on z gazów oddechowych azot. Obecny jest we krwi i tkankach organizmu raczej na zasadzie nasycenia (saturacji) niż rozpuszczenia. Podtlenek azotu cechuje się bardzo niską rozpuszczalnością. Współczynnik krew/gaz wynosi 0,47 co oznacza, że dwa razy więcej podtlenku azotu znajduje się w fazie gazowej niż jako rozpuszczony we krwi (Desmond, Grise, Brebener 1992). Dlatego też w stanie nie zmienionym wydalany jest bardzo szybko drogą oddechową oraz w znikomej ilości przez skórę. Po 10 min od zaprzestania podawania 95% N2O ulega eliminacji (Coplans and Green 1983). Działanie analgetyczne (przeciwbólo-we)ianes-tetyczne (usypiające) zależne jest od jego stężenia w mieszaninie oddechowej i polega na zaburzeniu przewodnictwa w neuronach mózgowia (Kamiński 1980). Podtlenek azotu reaguje z receptorami opiatowymi lub prawdopodobnie pośrednio zwiększa uwalnianie met-enkefalin i beta-endor-fin (Dionne, Phero 1991). Działanie anes-tetyczne jest słabe, lecz stosunkowo silne jest działanie analgetyczne. Porównując jego działanie do opiatów stwierdzono, że 25% podtlenku azotu odpowiada 15 mg morfiny (Coplans and Green 1983, Dionne, Phero 1991). Podtlenek azotu nie powoduje uzależnienia, zmniejsza tylko w niewielkim stopniu kurczliwość mięśnia sercowego, nie powoduje zaburzeń rytmu serca, nie działa na naczynia obwodowe, przez co nie wywołuje zmian ciśnienia tętniczego. Nie zaburza również przemiany węglowodanowej i tłuszczowej.

Nie wywiera wyraźnego wpływu na ośrodek oddechowy. Nie drażni śluzówki drzewa tchawiczo-oskrzelowe-go. Nie uszkadza wątroby i nerek. Nie wpływa na motorykę jelit oraz nie powoduje praktycznie zwiotczenia mięśni (Kamiński 1980).

Wady podtlenku azotu

W czasie bardzo szybkiej eliminacji rozcieńcza on gazy oddechowe, powodując hipoksję oddechową, co może mieć znaczenie dla pacjentów z niewydolnością oddechową (Kamiński 1980, Desmond, Phero 1992, Mayzner-Za-wadzka 1994). Dlatego też po zakończonym zabiegu należy podawać tlen w stężeniu 100% przez około 5 minut (Coplans and Green 1983, Roberts, Rosenbaum 1991). Oprócz zwiększenia bezpieczeństwa przyspiesza to znacznie powrót pacjenta do stanu pełnej świadomości.

Podtlenek azotu mogą metabolizować bakterie saprofitujące przewodu pokarmowego (Hallonsten 1987). Produkty przemiany powodują ubytek witaminy Bi2. Zmniejsza to aktywność syntetazy metioniny, co zaburzać może procesy hematopoezy (anemia mega-loblastyczna lub leukemia) i spermatogenezy.

Stomatologia Współczesna; vol. 2, nr 6,1995

512