DSC86

Podstawy badania ultrasonograficznego

Ingrid Różyło-Kalinowska

Badanie ultrasonograficzne (usg) jest przeprowadzane dzięki użyciu ultradźwięków, czyli fal akustycznych rozchodzących się w ciele badanego pacjenta. Ultrasonografia wykorzystuje właściwości fizyczne ultradźwięków, to jest dźwięków o częstotliwości powyżej 20 000 Hz. W praktyce w diagnostyce obrazowej stosuje się fale akustyczne o częstotliwości od 2 do 20 MHz (od 2 do 20 milionów cykli na sekundę).

Źródłem ultradźwięków jest głowica zawierająca przetwornik piezoelektryczny. Stanowi ona z jednej strony nadajnik fali akustycznej, a z drugiej strony odbiornik sygnałów. Sygnał dociera do głowicy ultra-sonograficznej jako mechaniczne drganie fali odbitej od badanego obiektu, czyli tak zwane echo. Ponieważ tkanki pacjenta nie są jednorodne, fala ultradźwiękowa napotyka struktury o różnym charakterze - zbiorniki płynowe, tkanki o odmiennej gęstości, bańki gazu. Istotne są również granice pomiędzy narządami czy tkankami, jak też nieciągłości w samych tkankach (ryc. 7.1).

Główne zjawiska, które przyczyniają się do zróżnicowania echa powracającego do głowicy ultradźwiękowej, są charakterystyczne dla fal. Wyróżnia się tu:

•    odbicie - fala ultradźwiękowa odbija się od granicy tkanek o różnej impedancji akustycznej, tym samym tworząc obraz powierzchni granicznych narządów lub tkanek,

•    załamanie,

•    ugięcie,

•    rozproszenie - przyczynia się do powstania obraza struktury wewnętrznej narządów lub tkanek,

•    absorpcja - pochłanianie wiązki ultradźwiękową i przekształcanie jej energii w energię cieplną,

•    tłumienie wiązki ultradźwiękowej zachodzi na sku tek rozproszenia i absorpcji - im jest większe, tym mniejsza jest głębokość penetracji fali akustycznej

Wymienione powyżej zjawiska mają wpływ k natężenie sygnału wracającego do głowicy usg. Ti część fali akustycznej, która ulega odbiciu i w postaci echa dociera do przetwornika piezoelektrycznego:

Impuls prądu

jL ~

Granica tkanek

Obszar hipoechogemczny z następowym wzmocnieniem echa

Impuls-

nadawczy

Obszar hiperechogeniczny z następowym cieniem akustycznym

Obszar o pośredniej echogemczności

j Echo <-1    ^

JL *

Impuls prądu

I Ryc. 7.1. Schemat badania ultrasonograficznego - głowica usg jednocześnie emituje i rejestruje impulsy, które wracają do me)* postaci echa po interakcji z tkankami. Odmienności w budowie tkanek i narządów są przyczyną zróżnicowania echa i w konsek wenty obrazu na monitorze.