DSC04

Ingrid Różylo-Kalinowska

Nowe metody obrazowania

W ostatnich latach na naszych oczach dokonuje się ogromny postęp w zakresie metod obrazowania, takich jak tomografia stożkowa, tomografia komputerowa, tomografia magnetycznego rezonansu jądrowego, ultrasonografia, badania kontrastowe i badania z zakresu medycyny nuklearnej (techniki te omówione zostały w poprzednich rozdziałach). Rozdzielczość tych badań waha się w szerokich granicach i jest stosunkowo najmniejsza dla badania PET (1-5 mm), porównywalna w TK i MR (0,5-1 mm), rzędu 100-500 pm w ultrasonografii oraz w zakresie 76-300 pm w CBCT, ale tylko w odniesieniu do struktur twardych.

Możemy jednak oczekiwać, że wkrótce do dyspozycji diagnostów oddane zostaną kolejne narzędzia obrazowania o wyższej rozdzielczości, czułości i specyficzności, pozwalające nie tylko na obrazowanie morfologiczne, ale i czynnościowe. Wiele z nich opiera się na zastosowaniu światła, ale część metod na razie nie znalazła jeszcze zastosowania w badaniach in vivo, jedynie in vitro oraz ex vivo, to jest natychmiast po pobraniu materiału biopsyjnego. Ideą, która przyświeca tym metodom, jest opracowanie techniki „biopsji optycznej” odróżniającej obszary o podobnych cechach klinicznych, takich jak ognisko dyspiazji i obszar raka in situ.

Poniżej pokrótce scharakteryzowano poszczególne nowe techniki badania.

Optyczna tomografia koherencyjna (optical coherence tomography -OCT)

Badanie opiera się na użyciu wiązki światła na zasadzie podobnej do ultrasonografii w prezentacji B.

Zamiast fali akustycznej stosuje się tu fale świetlne z zakresu widma podczerwieni o długości fali od 750 do 1300 nm. Rejestracja obrazu opiera się na określeniu natężenia światła rozproszonego, które wraca do głowicy oraz czasu, w którym doszło do powrotu echo. Rozdzielczość przestrzenna badania jest kilkanaście--kilkadziesiąt razy wyższa niż w badaniu usg (nawet rzędu 10 pm), ale problemem jest mała głębokość penetracji wiązki - zaledwie 1-3 mm, co zależy od struktury badanych tkanek, zastosowania ucisku podczas badania i rodzaju użytej głowicy.

Metoda ta znalazła już swoje miejsce w diagnostyce okulistycznej (ryc. 10.1); testowane są inne zastosowania w obrazowaniu schorzeń głowy i szyi. Do tej pory udokumentowano między innymi próby różnicowania obszarów zmian zapalnych, dysplastycznych i rakowych w obrębie błony śluzowej nosogardła, jamy ustnej i części ustnej gardła oraz krtani. Ograniczeniem zastosowania tego badania jest konieczność zachowania bezruchu przez pacjenta, ponadto w przypadku większości testowanych miejsc dostęp do nich jest endoskopowy, a procedura wymaga znieczulenia ogólnego. Dlatego większość doniesień opartych jest na materiale ex vivo.

Elastyczna spektroskopia rozproszeniowa lelastic scattering spectroscopy - ESS)

Spektroskopia rozproszeniowa opiera się na rozpraszaniu światła przez badane tkanki. Rozpraszanie elastyczne, inaczej sprężyste, to takie, w którym nie dochodzi do zmiany energii i liczby elementów będących przedmiotem rozpraszania. W przypadku badania tkanek oznacza to, że fotony powracające z badanego