DSC
04 (15)

154    7. Kwas foliowy

Potrzebne do tych syntez substraty i półprodukty otrzymuje się m.in. niżej opisanymi sposobami.

Kwas L-glutaminowy można wyodrębnić z melasy, z glutenu pszenicy lub otrzymać w wyniku mikrobiologicznej syntezy przy użyciu wysokowydajnych szczepów Micrococcus glutamicus lub Brevibacterium sp.

Kwas p-aminobenzoesowy tworzy się z kwasu p-nilro benzoesowego w rezultacie katalitycznego uwodornienia tego drugiego. Można też najpierw otrzymać chlorek kwasu p-nitrobenzoesowego, poddać go kondensacji z kwasem glutaminowym i otrzymany kwas p-n i trobenzoilogl u tarnino wy poddać uwodornieniu katalitycznemu. Produktem tej reakcji jest kwas p-aminobcn-zoiloglutaminowy.

Potrzebny do syntezy kwasu foliowego trójwęglowy element - aldehyd 2,3-dibromopropionowy — tworzy się w reakcji akroleiny z bromem.

Największym problemem jest otrzymywanie odpowiedniej pochodnej pirymidyny, przydatnej do tworzenia układu pterynowego. Schemat syntezy tej pochodnej przedstawiono na rysunku 7.5.

NH_?    COOC0H5

I    I

hn=c-nh₂hci + ch₂ + i    i ■

CN

a)    b)

mi

HN CH,

CoHcONa -► I    |J

fi CN HN ^NNH₂

c)    d)

NaOH

OH

0

OH

I

kso₄    N# -#ł!

^ 1. ⁴ l

I₂0    ⁷ H₂N    nh₂

e)

Rys. 7.5. Schemat syntezy 2,4-diamino-6-hydroksypirymidyny (w postaci siarczanu)

a) guanidyna; b) ester kwasu cyjanooctowego; c) etanolan sodu; d) cyjanoacetyloguanidyna; e) 2,4-diamino-6-hydroksypirymidyna; f) siarczan 2,4-diamino-6-hydroksypirymidyny

Otrzymywanie 2,4,5-triamino-6-hydroksypirymidyny, stosowanej do kondensacji z kwasem p-aminobenzoiloglutaminowym i aldehydem 2,3-dibromo-propionowym, sprowadza się do nitrozowania 2,4-diamino-6-hydroksypirymi-dyny azotynem sodu w obecności kwasu siarkowego i późniejszej katalitycznej redukcji grupy nitrozowej -NO do grupy aminowej -NH₂.

Kondensacja trzech komponentów przebiega następująco: najpierw do reaktora wprowadza się kwas p-aminobenzoiloglutaminowy i siarczan ?4 5-triamino-6-hydroksypirymidyny oraz wodę, a następnie bufor octanowy o pH = 4 i 20% wodny roztwór NaOH w celu zobojętnienia siarczanu. ytf następnej kolejności dodawany jest niewielkimi porcjami, przy ciągłym mieszaniu, aldehyd 2,3-dibromopropionowy rozpuszczony w etanolu. W zwią-tJcu z wydzielaniem się w toku reakcji bromowodoru, dla zachowania optymalnego odczynu środowiska, do reaktora dodawany jest w sposób ciągły 20% roztwór NaOH. Po upływie 3-4 godzin wydzielający się osad technicznego kwasu foliowego odfiltrowuje się i poddaje oczyszczaniu przez rekrystalizację. Wydajność kwasu foliowego wynosi ok. 30% wydajności teoretycznej (w przeliczeniu na kwas p-aminobenzoiloglutaminowy).

7.6. Metody oznaczania

Oznaczanie folianów nastręcza wiele trudności ze względu na mnogość i zróżnicowanie naturalnych form (obecnie znanych jest ok. 140 związków), ich małe stężenie w materiałach biologicznych i niezwykłą labilność. Do niedawna jedynie metody mikrobiologiczne i radioizotopowe znajdowały praktyczne zastosowanie. Obecnie zostały opracowane i są ciągle udoskonalane metody spektrofotometryczne, fluorymetryczne, elektrochemiczne, chromatograficzne i enzymatyczne.

Wybór najodpowiedniejszego sposobu rozdzielania mieszaniny naturalnych folianów zależy głównie od rodzaju jedno węglowej jednostki i stopnia redukcji folianu oraz od długości łańcucha poliglutamylowego.

W celu zachowania zredukowanych form folianów do ekstraktów dodawany jest odpowiedni czynnik redukujący, np. askorbinian, który opóźnia utlenianie folianów. Dodatek 5 g askorbinianu sodowego na litr surowicy krwi czterokrotnie zwiększa trwałość zawartych w niej naturalnych folianów. Podobnie postępuje się w przypadku roślinnych ekstraktów przeznaczonych do oznaczania folianów.

7.6.1. Metody biologiczne

Do oznaczania kwasu foliowego wykorzystywane są testy wzrostowe na szczurach i kurczętach. Metody są praco- i czasochłonne, a oprócz tego bardzo kosztowne. Stosowane są wyłącznie do badania aktywności biologicznej nowych preparatów z grupy folianów.