DSC34

szyć niezależnością. Jeśli brakuje dążeniu, aby i inni ludzie byli niezależni trudno jo« wówczas mówić o rzeczywistym drżeniu do autonomii, u bardziej trafnym jest rozpatrywanie takiej postawy w kategoriach realizacji własnych interesów.

Rzeczywista autonomia, niezależność ucznia, jest wartością. która może zostać osiągniętą między innymi poprzez umożliwienie uczniom refleksji nad własnymi mechanizmami uczenia się co pozwala na poznanie własnej niepowtarzalnej indywidualności, na wykorzystanie własnych talentów i radzenie sobie ze swoimi słabościami. Osiągnięcie przez uczniu samodzielności jest jednym z celów nauczania. Cel ten zostaje osiągnięty, gdy proces nuuc/u-nia sprzyja formowaniu jednostek wolnych, które wzajemnie szanują swoją wolność.

Warto podjąć refleksję nad tym. w jakim stopniu różne metody dydaktyczne spr/.yjnju promowaniu autonomii. Nietrudno jest zauważyć, że stosowane metody dydaktyczne w nierównym stopniu przyczyniają się do rozwoju autonomii uczniów. Oto kilku przykładów. Przeprowadzenie lekcji, na której uczniowie maja samodzielnie rozwiązywać jakieś problemy, a nauczyciel na lej podstawie przybliży określona problematykę bardziej sprzyja rozwojowi samodzielności niż metoda wykładu, w trakcie którego te same informacje nauczyciel podaje do zapamiętania. Zorganizowanie grup problemowych czy kółek zainteresowań, na których mogą być poruszane określone zagadnieniu bardziej sprzyja rozwojowi samodzielności niż ograniczenie się do zajęć w klasie szkolnej, gdzie uczniowie s;| dobrani jedynie nu podstawie kryterium wiekowego. Podanie pewnych informacji dotyczących szkoły może zostać dokonane poprzez wywieszenie obwieszczenia dyrektora nu inblicy lub może zostać zwołana ruda uczniów, na której dane zarządzenie zostunie poddane dyskusji. Istnieją, niestety, metody dydaktyczne. sposoby postępowania, czy cale instytucje szkolne, w których sukces musi zostać okupiony niczauważanicm innych, obojętnością w stosunku do kolegów, a czasami nawet sukces jednego ucznia jest równoznaczny z klęską innego. Ale są i inne metody, które starają się oto. aby glos każdego ucznia został zauważony, aby wysiłek każdego został doceniony, aby wkład każdego został włączony do budowy wspólnego dzida. Stosowanie takicli metod oddziaływania nic jest proste ale uczniowie są bardzo uw rażliwieni, na to jaką filozofię niesie ze sobą dana metoda i często doceniają nawet kruche i nieśmiałe próby promowania takiego zbudowania nauczania, aby była poszanowana solidarność między uczniami. Istnieją narzędzia dydaktyczne, w których odniesienie sukcesu jest związane z umiejętnością słuchania innych. a nic dominacji czy tłumienia, narzędzia, przy stosowaniu których solidarność pomiędzy uczniami nie jest czymś ani niestosownym, ani śmiesznym. Możliwą jest pedagogika oparta na polityce w najlepszym znaczeniu tego słowa, czy li na budowaniu mądrych kompromisów pomiędzy wszystkimi uczestnikami procesu nauczania.

Komentarz do:

^{11 !}W dziełach Rousseau można znalczc rcHeksję nad trudnościami, które wi nierozłącznie związane z nauczaniem wyitoSei. Według Rousseau nauczyciel powinien być kimś na wysokim poziomie moralnym, powinien stanowić wzór. Ale równocześnie, gdyby nauczyciel dosłownie nauczał wartości wówczas tuka nauka mogłaby się odbywać jedynie na drodze naśladownictwa lub na drodze przymusu. Tak wypracowane wartosci-cnoty byłyby jednak powierzchownymi (/./>///. Garnlcr-Flummarion, Paris. 1966, sir. 128), Na bazie analizy trudności przekazu wartości, poprzez refleksję nad tym w jaki sposób ludzka świadomość absorbuje wartości. Rousseau konstruuje luk charakterystyczną dla niego koncepcję .naturalnej dobroci" człowieka. Cala myśl Rousseau kładzie duży nacisk na to. że świadomość moralna, wyczucie co jest dobre, jest czymś wrodzonym, czymś wcześniejszym i lepszym niż wszelkie ewentualne wychowanie moralne. Wyznanie wiary Rousseau mówi o tym. że serce człowieka charakteryzuje się spontaniczną, naturalną skłonnością do czynienia dobra. Konsekwencją tych poglądów jest koncepcja rta nttaihm. Ob Rousseau nauczanie jest równoznaczne z ochranianiem ucznia przed złymi wpływami. Jeśli uda sic ochronić dziecko przed złymi wpływami, to wówczas nastąpi samoistny wzrost dobra, dziecko będzie mogło się rozwijać zgodnie z własnym nieskażonym sumieniem, które według Rousseau przemawia głosem, w którym brzmią