DSCe88

rr,4

rr,4

NEUROPSYCHOLOGIA

TĄ

Niestety, WS nadal sprawiał kłopoty swoim antyspołecznym zachowaniem. W dalszym ciągu utrzymywał kontakty ze swoim dawnym towarzystwem i cieszył się popularnością wśród rówieśników. Nie jest możliwe oszacowanie, czy jego trudności psychospołeczne nasiliły się wskutek urazu. Matka nazwała go w tym okresie „stukniętym bachorem”, któremu ten wypadek nie zaszkodził.

Alkohol i uczenie się na błędach

Przypadek: ZS

Ten mężczyzna zawsze pracował jako niewykwalifikowany robotnik i nadużywał alkoholu od dawna, to znaczy od przynajmniej 20 lat. Według jego oceny (być może zaniżo-nej) wypijał co najmniej 12 standardowych porcji alkoholu dziennie. Przed siedmiu laty z powodu jego alkoholizmu rozpadło się jego małżeństwo i obecnie pacjent zdany był na opiekę instytucji charytatywnych, dzięki którym miał dach nad głową i wyżywienie. Na tym etapie pacjent uświadomił sobie, że potrzebuje profesjonalnej pomocy i podjął leczenie odwykowe w programie dla osób z problemem alkoholowym. Utrzymywał abstynencję od pięciu miesięcy, kiedy w ramach planowania rehabilitacji przysłano go na badanie zdolności poznawczych. Swemu lekarzowi ZS powiedział również, że ma obawy, że jest nieinteligentny, ale lekarz nie sądził, żeby tak było. Pacjent miał silną motywację, żeby przyjść na badanie i dobrze wypaść. Uważał, że dowie się w ten sposób, czy ma jakieś zdolności, które byłyby coś warte. Był także bardzo zaniepokojony możliwością uszkodzenia mózgu po tak długim okresie nadużywania alkoholu.

Najpierw przeprowadzono testy pamięci i uczenia się nowego materiału.

Skala Pamięci Wechslera (WMS), wersja I

Wiadomości

Powtarzanie cyfr    10 (6,4)

Orientacja Odtwarzanie wzorów	5
wzrokowych	11
Kontrola umysłowa	6
Uczenie się skojarzeń	16
(6,1; 6,2; 6,4)
Zapamiętywanie opowiadań	9
Ł P.	114

ZS ze stosunkową łatwością poradził sobie w zadaniach wychwytujących zaburzenia uczenia się nowego materiału (Zapamiętywanie opowiadań, Odtwarzanie wzorów wzrokowych i Uczenie się skojarzeń), co było dla niego natychmiastowym wzmocnieniem.

Test Zapamiętywać (AVLT)	t ia 15 Wyrazów Reya
Lista A	Lista B
Próby	3 4 5 Odtwarzanie
Poprawne 5 7	7 9 9 6
	1 Lista A
Próby Odtwai	rzanie Rozpoznawanie

Takie wyniki były niespodziewane i zaskakujące po dobrym wykonaniu Skali Pamięci Wechslera, lecz nie są niczym niezwykłym u pacjentów, u których wskutek patologicznego procesu lub procesów spowodowanych przez nadużywanie alkoholu często występują trudności z uczeniem się złożonego materiału, zwłaszcza wtedy, gdy badani sami muszą sobie wypracować strategie uczenia się i odtwarzania z pamięci.

Obecny poziom funkcjonowania w różnych zakresach oceniono za pomocą skróconej wersji Skali Inteligencji dla Dorosłych Wechslera (WAIS-R), zaś oszacowanie prawdopodobnego przedchorobowego poziomu umysłowego oparto na takich podtestach,jak Wiadomości i Rozumienie, które wydają się stosunkowo stabilne w przypadkach wielu lat nadmiernego picia. Przypuszczano, że po dłu-

DIAGNOZA NEUROPSYCHOLOGICZNA

gim okresie abstynencji poziom funkcjonowania umysłowego ZS będzie stały.

WAIS-R, wyniki przeliczone Wiadomości    i 1

Symbole cyfr    15

Rozumienie    11

Klocki    9

Podobieństwa    9

Układanki    10

Poza niespecyficznym spowolnieniem powodującym obniżenie wyników w pod-teście podstawiania symboli cyfr, nie było żadnych cech ilościowych lub jakościowych wskazujących na nieprzewidywane deficyty poznawcze.

Stwierdziliśmy, że chociaż pamięć i zdolności umysłowe są w sposób widoczny zachowane na poziomie oczekiwanym, zgodnie ze stanem przedchorobowym, jednak pacje n -ci z taką historią choroby, jak ZS, często mają poważny problem z uczeniem się wszelkiego nowego materiału wymagającego korzystania z doświadczenia (por. rozdz. 4 oraz Walsh, 1991).

Labirynt Austina (droga Mil ner i Próba 1 2 3 4!

Błędy    22    30    15    14    11    10    12    t

Próba    11    12    13    14    15    16

Błędy 55545645 54

Próba    21    22    23    24    25    26    27    28    29    30

Błędy    2    1    3    3    4    2    1

Próba    31    32    33    34    35    36    37    3K    39    40’

Błędy    2    1    1    2    1    1    1    1    1    1

•Badanie przerwano po 40 próbach.

ZS bardzo sumiennie wykonywał to zadanie, upierając się, że w końcu zrobi je dobrze. Stałego bezbłędnego wykonania można oczekiwać po 15 próbach lub po mniejszej liczbie prób u kogoś o jego przypuszczalnym przedchorobowym poziomie umysłowym. Zachowanie ZS w Teście Labiryntu jest bardzo klarownym przykładem problemu uczenia się na błędach, czyli niezdolności do bezbłędnego nauczenia się nowej, stosunkowo złożonej procedury, wymagającej integracji w czasie. W tym przypadku pojedynczy błąd w każdej z ostatnich sześciu prób popełniony był w innym punkcie decyzyjnym.

Tego rodzaju trudność z uczeniem się łatwo przeoczyć, o ile się nie przeprowadzi odpowiednich testów. Takie testy muszą mieć następujące cechy: (1) nowość, (2) złożoność, (3) samo regulacja (udzielanie sobie samemu instrukcji) oraz (4) integracja w czasie.

Stwierdziliśmy, że ta niezdolność do bezbłędnego opanowania zadania wysoce koreluje z sukcesem lub niepowodzeniem w dwóch zakresach: szkolenia w celu zmiany kwalifikacji zawodowych oraz powrotu do stałego zatrudnienia u takich osób jak ZS. Rokowanie w takich przypadkach powinno być ostrożne. Dalsze badanie zwykle ujawnia obecność innych wskaźników upośledzenia zachowania adaptacyjnego.

Rzekome otępienie histeryczne (pseudodemencja histeryczna)

Przypadek: XW

60-letnia kobieta pracowała jako asystent techniczny w laboratorium. Przestała pracować kilka lat wcześniej, zanim skierowano ją na obecne badanie neuropsychologiczne z podejrzeniem otępienia.

Trudności zaczęty się w 1981 roku - wtedy nagle utraciła zdolność pisania, a gdy badano ją w 1983 roku, nie mogła się nawet podpisać. Trudnościom tym nie towarzyszyły żadne inne objawy deficytów neurologicznych. Ani ona, ani jej mąż nie wspomnieli o żadnych poważniejszych problemach medycznych lub psychologicznych przed tym nagłym pojawieniem się zaburzeń pisma. Pacjentka