DSCe89

wprawdzie miała wcześniej nadciśnienie, jednak było dobrze kontrolowane za pomocą leków. W wywiadzie nie było żadnych innych objawów neurologicznych poza lewostronnymi bólami głowy, zwłaszcza w sytuacjach stresu.

XW podała, że odkąd wystąpiły trudności z pisaniem, coraz większe kłopoty sprawiała jej pamięć i wykonywanie codziennych obowiązków. Powiedziała, że szybko zapomina, nie jest w stanie zapamiętać, gdzie co położyła, a kiedy tylko odłoży słuchawkę telefoniczną, już nie pamięta, co jej powiedziano albo w jakim celu dzwoniła. Stwierdziła, że nie jest w stanie przypomnieć sobie zdarzeń bieżących i z poprzedniego dnia, nie pamięta nawet daty. Nie jest też w stanie ugotować prostego posiłku, zrobić zakupów, posługiwać się pieniędzmi, robić na drutach czy coś sobie uszyć - chociaż wszystko to poprzednio robiła z łatwością. Jej mąż powiedział, że jeśli żona próbuje wykonać jakieś zwykłe, rutynowe prace, to „nie wie, jak się za to zabrać” i denerwuje się. W konsekwencji on przejął większość obowiązków domowych.

XW opisała siebie jako perfekcjonistkę. Powiedziała, że było to dla niej niezwykle przykre, frustrujące, a nawet przerażające, kiedy stwierdziła, że nie jest w stanie wykonywać codziennych obowiązków. Stopień jej krytycyzmu wydawał się zdumiewający przy tak głębokich dolegliwościach, jakie opisywała. Podczas badania pacjentka była miła i współpracująca, ale co jakiś czas miała napady niepohamowanego płaczu. Po każdym szybko odzyskiwała panowanie nad sobą i była gotowa do dalszego badania. Podczas całej sesji przejawiała widoczne trudności z rozumieniem i ze znajdowaniem słów.

Kontrola umysłowa    2

Uczenie się skojarzeń    4

(3,0; 3,0; 2,0)

Zapamiętywanie opowiadań 0,5 I. P.    57

Zakwestionowano trafność wyników, które wskazują na bardzo głębokie trudności amnestyczne, ponieważ poziom wykonania tego testu był zupełnie niezgodny z obrazem, jaki prezentowała pacjentka podczas badania. Mimo że w podteście Orientacji uzyskała zero punktów, wyraźnie okazywała, że pamięta bieżące wydarzenia. Nie była w stanie podać swojej daty urodzenia ani innych dobrze utrwalonych informacji, ale potrafiła bez trudu przypomnieć sobie nazwiska obecnych i poprzednich polityków. Z dwóch fragmentów prozy zapamiętała tylko jedną informację, a dodatkowe pytania nie pomogły jej przypomnieć sobie niczego więcej. Za fragmenty trzech wzorów w podteście Odtwarzania Wzorów Wzrokowych także uzyskała zero punktów (rys. 10.9). Wreszcie, w przeciwieństwie do większości pacjentów z otępieniem średniego stopnia, nie potrafiła podać nawet skromnej liczby „łatwych” skojarzeń w podteście Uczenia się par skojarzeń.

Skala Pamięci Wechslera (WMS), wersja 1

Wiadomości	4
Powtarzanie cyfr	4 (4,0
Orientacja	0
Odtwarzanie wzorów
wzrokowych	0

_TL

I Rycina 10.9. Przypadek XW. Odtworzenie z pamięci trzech figur ze Skali Pamięci Wechslera (WMS), wersja 1

ct

DIAGNOZA NEUROPSYCHOLOGICZNA

Badającemu wydawało się, że mogła to być próba odegrania roli osoby „bardziej chorej od najbardziej chorych”, a zatem wzięto pod uwagę możliwą diagnozę różnicową rzekomego otępienia histerycznego. To bardzo proste badanie trwało ponad godzinę z powodu skrajnego spowolnienia pacjentki, jej uskarżania się, że nie jest w stanie zrozumieć nawet najprostszych poleceń, oraz przerw na napady płaczu.

Następnie podjęto próbę uczenia się w ograniczonym zakresie, przy użyciu zestawu tylko pięciu cyfr. Mimo dziesięciu prób XW nawet w przybliżeniu nie odtworzyła tej serii. Badanie wtedy przerwano.

Podczas drugiego badania, mimo że minęły cztery tygodnie bez istotnej zmiany, XW samorzutnie przypomniała sobie nazwisko badającego. Kiedy ją poproszono o podpisanie się i napisanie prostego zdania pod dyktando, XW wykonała niewielką ilość nieczytelnych gryzmołów (ryc. 10.10).

A

AJLU

C&/

B

Rycina 10.10. Przypadek XW. Pisanie pod dyktando: A, próba napisania swego nazwiska; B, zdanie the cat a te the fish (kot zjadł rybę).

Aby sprawdzić, czy XW ma pseudoneu-rologiczne zaburzenia pamięci, dano jej ..pamięciowe” zadanie Rcya, składające się z 15 elementów, cytowane przez Leżak (1976, s. 476 f; 1983). „Opiera się ono na zasadzie.

że pacjent świadomie lub nieświadomie pragnący sprawić wrażenie chorego nie wykona zadania, które z łatwością wykonują wszyscy poza osobami z najcięższymi uszkodzeniami mózgu lub upośledzeniem umysłowym”. Sposób wykonania tego zadania przez XW wydawał się wskazywać na otępienie rzekome (pseudodemencję) (ryc. 10.11).

^{A    B    c}    A Sc

12    3    H

a    b    c

ODA

I II III

I Rycina 10.11. Przypadek XW. Odpowiedź w Teście Zapamiętywania 15 Elementów Reya

I wreszcie, czytanie XW charakteryzował nie tylko brak płynności, ale także wtrącanie materiału, którego nie było w oryginalnym tekście.

Podczas tej drugiej wizyty ujawniły się dalsze niekonsekwencje w zachowaniu pacjentki. Na przykład, chociaż nie była w stanie robić na drutach czy ugotować prostej potrawy, jednak zupełnie dobrze potrafiła sama pojechać samochodem na wieś, żeby odwiedzić przyjaciół.

Równocześnie psychiatra potwierdził rozpoznanie histerycznego otępienia rzekomego i podjęto leczenie. Wyniki badania neurologicznego i tomografii komputerowej mózgu, wykonanej między dwiema sesjami badania neuropsychologicznego, były w normie.