DSC�58 (2)

42

Jeśli moje wysiłki kończą się boleśnie, jeśli przeżywam niepokój, to jednak dlatego, że czasem jestem blisko, czuję coś palącego, odkrywam jakby w jakimś zdjęciu zarysy prawdy. Dzieje się to wtedy, gdy sądzę, że zdjęcie jest „podobne”. Ale gdy się nad nim zastanawiam, muszę postawić pytanie: kto jest podobny do kogo? Podobieństwo jest zgodnością, ale czego? Zgodnością tożsamości. A przecież ta tożsamość jest chwiejna, tylko wyobrażona, tak że mogę mówić o „podobieństwie”, choć nigdy nie widziałem modela. Tak jest z większością portretów Nadara (lub dzisiaj Avedona): Guizot jest „podobny”, gdyż zdjęcie zgadza się z jego mitem człowieka surowego; Dumas, szeroki, wylewający się, jest podobny, gdyż znam jego zdolności i płodność; Offenbach — ponieważ wiem, że jego muzyka ma w sobie coś uduchowionego

Marcelinę Desbordes-Valmore ukazuje na twarzy dobroć, trochę głupawą, swoich wierszy.