DSC�51

ga monoteistycznego. Posiada także donin .^{d lneg0}’ jedynego Bo-zważmy tu na ścisłą    ^dydaktyczne:

dydaktyczną i heurystyczną dzieła Przedeż ,U?^T'

nego L-Onniscienza di Dio polega nic tylko na    ^ldcologlCZ~

nika lawina fnktA,.,    •    •    ,^yiK0 na zmiażdżeniu przeciw-

nika lawiną faktów, ale także i na subtelnych odpreparowaniach od

siebie poszczególnych komponentów atrybutu wszechwiedzy (trakto-

wanych przez teologią katolicką i szkole kulturowohrtoryczną iako

nr^rowad ^0T*\™ "^1C ”.^n,ei «**etaych, z mniejszym rozmachem przeprowadzanych (a przeciwstawnych poprzednim zabiegom „anali-

zy ) operacjach „syntezy”, łączenia ze sobą w spójne kompleksy takich elementów, które rzecznikom konfesyjnego podejścia wydawałyby się pryncypialnie rozłączne. Wszystko to razem dzieje się w trakcie nowatorskiego wkraczania Pettazzoniego w nieopracowaną i tak ważną dziedzinę jak teoria cech boskich. Nic dziwnego tedy, że D. Sabbattucci nazwał L*onniscienza di Dio „ciosem łaski” (colpo di gratia) dla pramonoteistycznej budowli¹².

Związek między aspektem naukowo-dydaktycznym a ostrzem ideologicznym (antypramonoteistycznym) L’onniscienza di Dio naprowadza nas na czwarty główny nurt twórczości Pettazzoniego — na problematykę metodologiczną. Pettazzoni był nie tylko świetnym organizatorem i wybitnym badaczem — był także nieustępliwym rzecznikiem naukowego, akonfesyjnego charakteru wiedzy o religiach. A przecież postulowane (i rozwijane przezeń!) naukowe religioznawstwo nie miało w katolickich Włoszech, tuż pod bokiem Watykanu, zbyt zachęcającego klimatu dla swego rozwoju; atmosfera w tym kraju była prawie identyczna jak w monokonfesyjnej, katolickiej Polsce przedwrześniowej. Najrozmaitsze też były trudności, jakich nie szczędzono Pettazzoniemu ¹⁸, i tylko dzięki swej wytrwałości, pracowitości i niezmordowanemu dążeniu do wytkniętego ideału przełamał je.    ,    , .    „„„

Metryka ideologiczno-metodologiczna Pettazzoniego była wyznaczona przez atmosferę ideową Italii: wyrastając jako-student w -macie pozytywizmu, rychło dostał się - juz jako    > F*

przed F°wojną światową - w orbitą kontrowersji wokó^ewoluęio nizmu w kulturoznawstwie i rehgioznawstwie. Byl ś    _ucjoni-

nia się - coraz to potężniejsze] - reakcji any stycznej w tych naukach; pamiętajmy o y ’_kt6ry_Ch wykształca się

«» Zob. D Sabbattucci,    . cyt*■ «• _orta„._f ». is.

«* Wspomina o nich M. Ganami w

XXI