PICT6355

posiadn pewne specyficzne. odmienne i jedyne w swoim rodzaju charaktery, styczne cechy Efektem podjętych badań naukowych jo** wiedza naukowa, która cechuje się tym, 1/jest uporządkowana 1 wewnętrznie spójna, co jest warunkiem i ej ciągłego rozwoju Wiedza naukowa, w przeciwieństwie do wiedzy potocznej i opartej na zdrowym rozsądku, zawiera hardziej poprawne 1 logicznie spójne uogólnienia, które nic są zależne od subiektywnych odczuć badacza.

Wiedza naukowa, nie jest pozyskiwana wyłącznic na drodze percepcji, tj. za ponu>c.| naszych zmysłów: dotyku, węchu, smaku, słuchu 1 w zroku Wielu zjawisk, których nie można bezpośrednio doświadczyć ani zaobserwować, jest także przedmiotem badań 1 uogólnień. Niemożliwe jest przecież bezpośrednie zaobserwowanie stopnia demokracji, poczucia sprawiedliwości społecznej czy poziomu aspiracji życiowych ludzi Nie oznacza to, iż zjawiska te nic mogą być przedmiotem badań Wiedza, którą o takich czy podobnych zjawiskach zdobywamy, nic opiera się ani na nabytym doświadczeniu czy bezpośredniej obserwacji. Jej źródłem są teorie wykorzystywane przez badaczy w swoich dociekaniach naukowych. Jak powiedział brytyjski filozof nauki K 1’opcr ..Naiwny empnysta (...) sądzi, że wspinanie się po drabinie nauki rozpoczynamy od gromadzenia 1 przetwarzania naszych doświadczeń (...) Ale gdybym otrzymał polecenie: «zdaj sprawę z tego, czego w' tej chwili doświadczasz#, nic bardzo wiedziałbym, w jaki sposób spełnić to niejasne żądanie. Czy mam zdać sprawę, że piszę, że słyszę dźw ięk dzwonka, okrzyki gazeciarza, monotonny dźwięk głośnika, czy też mam zdać sprawę z tego, że dźwięki te mnie drażnią?. (...) Nauka zakłada przyjęcie pewnego punktu widzenia i postawienia problemów teoretycznych” |K.R. Poper 1977, s. 25J|

2.3. Podobieństwa 1 różnice

Między wiedzą naukową a wiedzą potoczną istnieją różnice wynikające z cech charakteryzujących naukę.

Wiedza naukow a ma najczęściej charakter ogólny. Jej cechą jest poszukiwanie uogólnień, co wyraża się w umiejętności oderwania się od pojedynczych faktów, mimo iz to właśnie one stanowią podstawę do wnioskowania. Nauka w oparciu o obserwacje poczynione na licznych zbiorowościach, które przecież me tworzą jeszcze wiedzy naukowej, nie tylko je opisuje i wyjaśnia, ale także dą/y do ich uogólnienia i wyrażenia w formie teorii 1 praw opisujących związki zależności między różnymi zjawiskami. Natomiast wiedza potoczna, związana najczęściej z praktyką 1 dośw iadczeniem ludzi, ma charakter szczegółowy. Opiera się ona na obserwacji poczynionych 110 nielicznych zbiorowościach lub jednostkowych przypadkach, w oparciu o które formułuje swoje uogólnienia. / tych względów wiedza ta ma mniej ogólny charakter niż wiedzą naukowa.

Wiedza naukowa posiada charakter teoretyczny. Nauka poszukuje nie tylko systematycznych wyjaśnień dotyczących związków zależności między

przedmiotami, lecz obejmuje swoim zainteresowaniem takie i te /w_MA. przyczynowe, które mc można bezpośrednio dośw»adc/J , vT *** poddają mc zmysłowemu spostrzeganiu Z tych względów w tw.JrwÓ naukowych występują pojęcia abstrakcyjne Abstrakcyjny charakterów naukowych jest następstwem poszukiwania ogólnych wyjaśnień \VicdA ró toc/na natomiast ma charakter prakt>czn> . koncentruje sic na badaml wpływu określonych zjawisk na sprawy mające praktyczną wartość dla ludz? Teoria naukowa mc ma najczęściej tak ograniczonego charakteru Jest zdobv wana wyłącznic na drodze bezpośredniej percepcji za pomocą zmysłów ma pewnych zjawisk czy zdarzeń mających wpływ na wydarzenia zs-cu codziennego.

W iedza naukowa jest ścisła, pewna i dokładna Oznacza to. ze wartość zebranych materiałów i informacji potwierdzających przyjętą w badaniach hipotezę. jako odpowiedź na sformułowany problem badawczy, oparta jest na wiarygodnych i empirycznie sprawdzalnych danych. W związku z tym. poszukiwanie wyjaśnień potwierdzających hipotezy, nic może ograniczyć się do przyjęcia mglistych wyjaśnień, lecz że muszą to być wyjaśnienia dające się zweryfikować. Słabością wiedzy potocznej jest jej wieloznaczność a tym samym mała wiarygodność Ponieważ nic można jej zweryfikować, stąd tez i jej poziom wiarygodności i pewności jest nikły.

Wiedza naukowa posługuje sic ściśle określonymi metodami i środkami badawczymi opracowanymi z myślą o zebraniu w miarę wiarygodnych i dokładnych materiałów i informacji, i wyeliminowaniu możliwych błędów. Nic gwarantuje to oczywiście wyeliminowanie wszelkich błędów wynikających chociażby z indywidualnej stronniczości badacza czy złego opracowania czy dobom narzędzi badawczych Wiedza potoczna opiera się na zdrowym rozsądku i nabytym przez ludzi doświadczeniu Występujące różnice pomiędzy wynikami z badań prowadzonych metodami naukowymi a wynikami nabytymi w drodze potocznego doświadczenia są rezultatami metody naukow ej.

Generalizując można powiedzieć, iż wiedza naukowa nic tylko tym różni się od wiedzy potocznej, że pierwsza jest prawdziwa a druga fałszywa. 3 nawet nic tym. że pierwsza jest pewna zaś druga mało pewna, lecz przede wszystkim tym, że wiedza naukow a jest zdolna do samokrytyki i samokontroli.: dlatego podlega ciągłemu rozwojow i i doskonaleniu, podczas gdy wiedza potoczna „stoi jakby w miejscu" [J. Such 1%¹>. s. 2S 30).

Ze stw ierdzema tego nic wynika bynajmniej, że w życiu należy kierować się wyłącznic wiedzą naukową, odrzucając wiedzę potoczną, ponieważ usu - . pod każdym względem wiedzy naukowej lyrn. co czyni przydatnym i niczym iiic dającym się zastąpić wiet oczną, jest jej ws cc Wszystkie sfery działalności praktycznej człowieka. Pamiętać jedna* należy, że wszelka wiedza, w tym także i wiedza potoczna ma zawszecharaktei w^lę&iy i ulega, mimo wszystko, ciągłej zmianie. Niekiedy to. co poznano w prze>. łos^i.

27