PICT6355

posiada pewne specyficzne, odmienne j jedyne w swoim rodzaju chnraktcry-styczni cechy Iffektcm podjętych badań naukowych jest wiedza naukowa, która cechuje się tym, 1/ jest uporządkowana i wewnętrznie spójna, co jest warunkiem jej ciągłego rozwoju Wiedza naukowa, w przeciwieństwie do wiedzy potocznej i opartej na zdrowym rozsądku, zawiera hardziej poprawne i logicznie spójne uogólnienia, które nie .są zależne od subiektywnych odczuć badacza.

Wiedza naukowa, nie jest pozyskiwana wyłącznie na drodze percepcji, tj za pomocą naszych zmysłów; dotyku, węchu, smaku, słuchu i w zroku. Wielu zjawisk, których nie można bezpośrednio doświadczyć ani zaobserwować, jest także przedmiotem badań i uogólnień. Niemożliwe jest przecież bezpośrednie zaobserwowanie stopnia demokracji, poczucia sprawiedliwości społecznej czy poziomu aspiracji życiowych ludzi Nic oznacza to, iż zjawiska te nie mogą być przedmiotem badań. Wiedza, którą o takich czy podobnych zjawiskach zdobywamy, nic opiera się ani na nabytym doświadczeniu czy bczjHiśredmcj obserwacji Jej żró-dłem są teorie wykorzystywane przez, badaczy w swoich dociekaniach naukowych. Jak powiedział brytyjski filozof nauki K. 1’opcr ..Naiwny empirysta (...) sądzi, że wspinanie się po drabinie nauki rozpoczynamy od gromadzenia i przetwarzania naszych doświadczeń (...) Ale gdybym otrzymał polecenie: «zdnj sprawę z tego, czego w tej chwili doświndc/asz». nic bardzo wiedziałbym, w jaki sposób spełnić to niejasne żądanie. Czy mam zdać sprawę, że piszę, że słyszę dźwięk dzwonka, okrzyki gazeciarza, monotonny dźwięk głośnika, czy też mam zdać sprawę z tego, że dźwięki te mnie dia/nią?. ( ) Nauka zakłada przyjęcie pewnego punktu widzenia i postawienia problemów teoretycznych" |K.R. Poper I ‘>77. s. 254J.

2.3. Podobieństwa / różnice

Między wiedzą naukową a wiedzą potoczną istnieją różnice wynikające z cech charakteryzujących naukę.

Wiedza naukowa ma najczęściej charakter ogólny. Jej cechą jest poszukiwanie uogólnień, co wyraża się w umiejętności oderwania się od pojedynczych faktów, mimo iz to właśnie one stanowią podstawę do wnioskowania. Nauka w oparciu o obserwacje poczynione na licznych zbiorowościach, które przecież nic tworzą jeszcze wiedzy naukowej, nic tylko je opisuje i wyjaśnia, ale także dąży do ich uogólnienia i wyrażenia w formie teorii i praw opisujących związki zależności między różnymi zjawiskami, Natomiast wied/a potoczna, związana najczęściej z praktyką i dośw iadczeniem ludzi, ma charakter szczegółowy. Opiera się ona na obserwacji poczynionych na nielicznych zbiorowościach lub jednostkowych przypadkach, w oparciu o które formułuje swoje uogólnienia. / tych względów wiedza ta ma mniej ogólny charakter niż wiedza naukowa.

Wied/a naukowa posiada charakter teoretyczny. Nauka poszukuje nic tylko systematycznych wyjaśnień dotyczących związków zależności między

przedmiotami, lecz obejmuje swoim zainteresowaniem ukzc i te zjawiska czy Związki przyczynowe, które nic można bezpośrednio doświadczyć i które mc poddają się zmysłowemu spostrzeganiu. 7. tych względów w twierdzeniach naukowych występują pojęcia abstrakcyjne Abstrakcyjny charakter pojęć naukowych jest następstwem poszukiwania ogólnych wyjaśnień. Wied/a po-toc/na natomiast ma charakter praktyczny i k< r.cer.truje v.ę na h.id.imu wpływu określonych zjawisk na sprawy mające praktyczną wartość dla ludzi Teoria naukowa nic ma najczęściej tak ograniczonego charakteru Jest zdobywana wyłącznic na drodze bezpośredniej percepcji za pomocą zmysłów istnienia pewnych zjawisk czy zdarzeń mających wpływ na wydarzenia życia codziennego.

Wiedza naukowa jest ścisła, pewna i dokładna. Oznacza to. ze wartość zebranych materiałów i informacji potw ierdzających przyjętą w badaniach hipotezę. jako odpowiedź na sformułowany problem badawczy, oparta jest na wiarygodnych i empirycznie sprawdzalnych danych. W związku z tym. poszukiwanie wyjaśnień potwierdzających hipotezy, nic może ograniczyć się do przyjęcia mglistych wyjaśnień, lecz że muszą to być wyjaśnienia dające się zw eryfikować. Słabością wiedzy potocznej jest jej wieloznaczność a tym samym mała wiarygodność. Ponieważ nic można jej zweryfikować, stąd też i jej poziom wiarygodności i pewności jest nikły.

Wiedza naukowa posługuje sic ściśle określonymi metodami i środkami badawczymi opracowanymi z myślą o zebraniu w miarę wiarygodnych : dokładnych materiałów i informacji, t wyeliminowaniu możliwych błędów. Nic gwarantuje to oczywiście wyeliminowanie wszelkich błędów wynikających chociażby z indywidualnej stronniczości badacza czy złego opracowania czy doboru narzędzi badawczych. Wiedza potoczna opiera się na zdrowym rozsądku i nabytym przez ludzi doświadczeniu. Występujące różnice pomiędzy wynikami z. badań prow adzonych metodami naukowymi a wynikami nabytymi w drodze potocznego doświadczenia są rezultatami metody naukow ej.

Generalizując można powiedzieć, iż w iedza naukow a nic tylko tym różni się od w iedzy potocznej, że pierw sza jest prawdziwa a druga fałszywa. 3 nawet nie tym. ze pierwsza jest pewna zaś druga mało pewna, lecz przede wszystkim tym, ze wiedza naukow a jest zdolna do samokrytyki i samokontroli, t dlatego podlega ciągłemu rozwojowi i doskonaleniu, podczas gdy w iedza potoczna ..stoi jakby w miejscu" [J. Such 1969, s 2S 30]

/.c stw ierdzema tego nie wynika bynajmniej, że w życiu należy kierować się wyłącznie w iedzą naukow ą, odrzucając wiedzę potoczną, poniew aż ustępuje ona pod każdym względem w iedzy naukowej. Tym. co czyni przydatnym i niczym nie dającym się zastąpić w iedzę potoczną, jest jej wszechstronność obejmująca wszystkie sfery działalności praktycznej człowieka Pamiętać jednak należy, że wszelka w ied/a. w tym także i wiedza potoczna ma zawsze charakter względny i ulega, mimo wszystko, ciągłej zmianie. Niekiedy to. co poznano w przeszłości.