SAMOLOT JAK-3 WYSTAWIONY W MUSEE DE- L'AIR W PARYŻU (fot. Robert Ruffle)
W drugiej połowie lat trzydziestych lotnictwo myśliwskie Związku Radzieckiego wyposażone było w samoloty myśliwskie 1-15, 1-15 bis, 1-153 oraz 1-16, konstrukcji „Króla Myśliwców" Mikołaja Polikarpowa. Samoloty te należały do nowoczesnych w latach 1933—1937, jednak w 1938 r. zaczęły ustępować nowszym konstrukcjom Niemiec i Wielkiej Brytanii. Ludowy Komisariat Obrony (NKO) zdawał sobie sprawę, że należy przystąpić do budowy nowoczesnych samolotów myśliwskich zdolnych do zagwarantowania bezpieczeństwa państwa. Przy poparciu najwyższych władz partyjnych i państwowych NKO zwrócił się do grona młodych konstruktorów z propozycją opracowania projektów nowych samolotów myśliwskich o określonych z góry parametrach. Jednym z grona konstruktorów był 33-letni Aleksander Siergiejewicz Jako-wiew. Opracowany przez niego samolot myśliwski Jak-1 zapoczątkował liczną rodzinę samolotów myśliwskich, której czołowym przedstawicielem był Jak-3, najlżejszy samolot myśliwski II wojny światowej, a jednocześnie najlepszy samolot myśliwski na niskim i średnim pułapie tego okresu.
HISTORIA ROZWOJU
Przystępując do konstrukcji samolotu myśliwskiego A. Jakowlew wybrał wariant przeznaczony głównie do działań nad polem walki, na pułapie nie przekraczającym 5000 m. Punktem wyjścia do projektu był samolot sportowy AIR-7, który z silnikiem M-22 o mocy 450 KM osiągał prędkość 330 km/h. Mając do dyspozycji silnik rzędowy konstrukcji Władimira KUraowa M-105P o mocy 1050 KM, chłodzony cieczą, A. Jakowlew opracował projekt samolotu w układzie dolnopłata o konstrukcji mieszanej, z chowanym podwoziem 1 o uzbrojeniu składającym się z działa SzWAK kal. 20 mm i dwu karabinów maszynowych SzKAS kal. 7,62 mm. W projekcie samolotu zostały uwzględnione doświadczenia z wojny domowej w Hiszpanii, z których wynikało, że największą skuteczność ognia uzyskuje się przez zabudowę uzbrojenia strzeleckiego w kadłubie. Ponadto projekt uwzględniał prostotę technologu oraz materiały dostępne w tym czasie w Związku Radzieckim. Nowy samolot był także pierwszym w ZSRR samolotem myśliwskim, w którym zbiorniki paliwa zostały umieszczone w płacie, a nie jak dotychczas w kadłubie, między silnikiem a kabiną pilota.
Prototyp nowego samolotu został zbudowany w zakładach kierowanych przez A. Jakowlewa i produkujących samoloty sportowe. Pierwszy lot nowego myśliwca, o oznaczeniu 1-26, odbył się w styczniu 1940 roku. Pilotem oblatywaczem był Julian Piontkowskl, którego opinia o nowym samo-
1