ekonomika (63)

5. Podaż usług transportowych

Podli usług transportowych fest to wielkość oferty firm produkujących usługi transportowe w danym czasie i miejscu w zależności od poziomu cen. Podstawowymi czynnikami determinującymi podaż usług transportowych są:

*    czynniki techniczne — ilość i jakość infrastruktury oraz taboru;

•    czynniki ekonomiczne — opłacalność świadczenia usług;

*    czynniki organizacyjne — system sprzedaży;

•    czynniki administracyjne, czyli wynikające z ograniczeń administracyjnych — licencje na wykonywanie zawodu przewoźnika, różnego rodzaju zezwolą* rua. ograniczenia dostępu do określonych rynków.

Wielkość podaży usług transportowych zależy przede wszystkim od zdolności produkcyjnej podmiotów prowadzących działalność transportową. Posiadane zasoby, czyli liczba, wielkość i rodzaj posiadanych środków pracy oraz wielkość zatrudnienia, determinują maksymalną wielkość oferty przedsiębiorstw. Ilość i jakość infrastruktury wpływają z kolei na wydajność Środków transportu. Postęp techniczny, polegający na zastosowaniu w produkcji doskonalszych technik i technologu transportu, pozwala polepszyć jakość usług, zwiększyć wydajność, a jednocześnie obniżyć koszty produkcji i zwiększyć zyakownołć produkcji. Aby przedsiębiorstwa wykazywały gotowość świadczenia usług, musi to być dla nich opłacalne. Wzrost ceny, przy niezmienności innych czj ^rnników, zachęca producentów do zwiększenia dotychczasowej oferty, gdyż w ten sposób wzrastają ich zyski. Natomiast obniżka ceny powoduje spadek opłacalności produkcji i zmniejszenie wielkości podaży. Oznacza to. że elastyczność cenowa podaży jest dodatnia. Globalna podaż bardziej zależy od zdolności przewozowej. niż od cen. i dlatego cechuje się niskim wskaźnikiem elastyczności.

Znaczący wpływ na wielkość podaży ma liczba i struktura organizacyjna przedsiębiorstw, rozmiar prowadzonej przez nie działalności (zależny od posiadanych zasobów) oraz efektywność kanałów dystrybucji usług. Wraz ze wzrostem liczby producentów w danej gałęzi transportu i wprowadzeniem dodatkowych mocy produkcyjnych, możliwe jest świadczenie większej ilości usług a więc podaż na danym rynku rośnie. Bardzo duży wpływ na globalną wielkość podaży usług transportowych znają ograniczenia administracyjne. Na większo-ści rynków transportowych występuje nadpodaż usług i państwo różnymi nu

lodami wpływa na ograniczenie te) podaży, świadczenie usług transportowych jest działalnością która wymaga posiadania licencji, a mogą ją uzyskać podmioty spełniające określone warunki. Najwięcej ograniczeń w wielkości podaży usług transportowych jest na rynkach międzynarodowych.

5.1. Cechy działalności transportowej

Działalność transportowa ma charakter usługowy, co powoduje, że ma ona wiele specyficznych cech¹*:

1. Przyrodniczo-techniczne:

•    nierzeczowy charakter produkcji transportowej - efektem produkcji transportowej nie jest wytworzenie nowego produktu, a jedynie przemieszczenie ładunków łub pasażerów;

•    jednoczesność produkcji i konsumpcji usług - produkcja transportowa polegająca na przewozie i konsumpcja polegająca na skorzystaniu z usługi przemieszczania tworzą jedność i nie można ich rozdzielić; występują w jednym czasie, w jednakowej wielkości i w tym samym miejscu (np. jeżeli w pociągu będą puste miejsca, to nie będą one usługą transportową, a jedynie oferowaną zdolnością transportową);

•    niemożliwość produkcji usług transportowych na zapas - jest konsekwencją nierzeczowego charakteru produkcji transportowej i jednoczesność produkcji i konsumpcji usług; usług transportowych nie można magazynować, gdyż nie istnieją one poza procesem transportowym.

Cechy te wywołują określone skutki w prowadzeniu działalność transportowej i w kontaktach z użytkownikami transportu. Na rynku transportowym oferowana jest nie usługa, a jedynie zdolność przewozowa i gotowość świadczenia usług. Ponieważ usługa transportowa jest produkowana dopiero w momencie korzystania z niej przez użytkownika, przedmiotem negocjacji na rynku transportowym nie może być usługa, a jedynie parametry warunkujące wykonanie tej usługi, czyli: odległość przewozu, czas przewozu, wielkość środka transportu, określone cechy jakościowe wynikające ze specyfiki ładunku. Oferowana przez przewoźnika jakość usługi może być zmieniona w trakcie jej realizacji i w takiej postać skonsumowana przez użytkownika (np. jeżeli podróżny zakupił bilet na przewóz wagonem sypialnym, a podstawiono jedynie wagony ku-szetkowe. to standard usługi będzie niższy niż ten. na który się zdecydował).

® W. Grzywacz. J. Bumewkz, op. ot., l.175-178.